Z radością przyjąłem propozycję zrecenzowania debiutanckiej powieści Pawła Fica. Do tej pory autor zajmował się tworzeniem bajek i – przyznam szczerze – był mi całkowicie nieznany. Sięgnąłem po „Siedem wzgórz Katowic”, pierwszą powieść Pawła Fica, z ciekawości. Chciałem doświadczyć literackiego debiutu i zastanowić się, czy wpisuje się on w moje rozumienie literatury. Po przeczytaniu „Siedmiu wzgórz Katowic” wiem jedno – takich książek nie chcę.

Gdy dotarłem do połowy tekstu, poczułem się zmęczony. Ale nie w ten pozytywny sposób, przecież wszyscy czytaliśmy książki, które wręcz miażdżyły czytelnika, ponieważ zmuszały do refleksji. W przypadku „Siedmiu wzgórz Katowic” problemem jest gęsty styl autora. Metafora na metaforze, przypowieścią i bajką dopychane. Na dodatek nagminnie pojawiają się skomplikowane określenia, których celem miało być zbudowanie jak najbardziej bogatego świata przedstawionego. Tak się nie dzieje. Wyobraźnia nie pracuje, odbiorca jest zajęty rozplątywaniem kolejnych akapitów, splecionych do tego stopnia, że stają się nieczytelne.

„Siedem wzgórz Katowic” ma być powieścią oniryczną, ale do „Sklepów cynamonowych” tej książce daleko. U Brunona Schulza konstrukcje metafor opierały się na ich wyrastaniu z realistycznego świata. Najzwyklejsza rzecz - wkraczając w świat, wyobraźnia mogła stać się czymś przerażającym lub pięknym. Do tego dochodziła delikatność zdań, to że wpadały do głowy i powoli łączyły się w całość. Książka Pawła Fica jest przestylizowana. Autor koniecznie chce zachwycić czytelnika sposobem opowiadania, ale okazuje się to niemożliwe. Brakuje jednego elementu – początku, fundamentu, od którego wszystkie metafory mogłyby się odbić.

Zainteresował mnie wstęp, w którym autor pisze: ...wiadomo przecież, że każde miasto istnieje in medio tangente – między miastem, jako kształtem, a osobą.... Miałem nadzieję, że książka będzie właśnie takim opisem „międzymiejsc”, tych drobnych przebłysków, które powstają w chwili, w której obca przestrzeń staje się bezpiecznym miejscem. Paweł Fic zrobił coś zaskakująco – postanowił od razu wrzucić czytelnika w świat metafor i przypowieści. A gdzie fundament, którym powinien być świat doświadczalny? Bez tego nie ma oniryzmu, ponieważ nie jest to sen sam w sobie, ale właśnie jego empiryczne opisanie. Ta realność migocze, ale jest jej zdecydowanie za mało, aby mogła ocalić narrację. Ona się gnie, łamie, traci rytm, a co za tym idzie - także płynność. „Siedem wzgórz Katowic” jest dla mnie wprawką, nad którą należałoby jeszcze popracować.

A zacząć trzeba od monologu wypowiedzianego, okazjonalnie przeplatanego przez narrację trzecioosobową. W polskiej kulturze literackiej zakorzenione są dwa wzory dotyczące tej formy – pierwszy to genialny „Upadek” Alberta Camusa, a drugi – niemniej wspaniały – „Wzlot” Jarosława Iwaszkiewicza. Do tych dwóch tekstów Paweł Fic powinien się zwrócić po wskazówki. Zarówno u Iwaszkiewicza, jak i u Camusa widać płynność, której tak bardzo brakuje w „Siedmiu wzgórzach Katowic”. Jej zanik spowodowany jest ciągłymi pytaniami, a monolog wypowiedziany ma być opowieścią, która hipnotyzuje odbiorcę-słuchacza.

Powtórzę: nie chcę takich książek, jak „Siedem wzgórz Katowic”. Dla mnie literatura powinna opowiadać i wyróżniać się gracją, która polega na łączeniu stylu oraz formy. To ma prowadzić do powstania tekstu poruszającego określony problem. Brak równowagi prowadzi do powstania potworka unieruchomionego przez plątaninę metafor.

Adrian Jaworek