Wczoraj miałem bardzo trudną rozmowę. Skierowano do mnie pacjentkę w 28. tygodniu ciąży z Instytutu Onkologii z nieoperacyjnym rakiem jelita grubego. Ma postawiony wyrok. Wiadomo, że umrze. Nie wiem kiedy, bo uważam, że lekarze nie mają ani możliwości, ani nawet prawa tego przewidywać. W jej środku jest dzieciak. Zapytałem, czy ma świadomość swojej sytuacji. Miała. Powiedziałem, że mogę dać jej sterydy i za dwa dni zrobić cesarskie cięcie, tylko że jest ogromne ryzyko chorób dziecka (…). Poprosiłem, żeby tę ciążę pokontynuowała chociaż jeszcze z sześć tygodni… (…). To są prawdziwe dramaty. Pani mówi, że jestem jak bóg. Cholera, przecież nieraz muszę wybierać między życiami. Ktoś musi móc podjąć decyzję, czy dać większą szansę dziecku czy matce.

Powyższa wypowiedź profesora Romualda Dębskiego pochodzi zarówno z wywiadu dla tygodnika „Wprost” z lipca 2013 roku, jak i z książki „Bez znieczulenia. Jak powstaje człowiek”. Książka opublikowana przez Dom Wydawniczy PWN to przejmujący wywiad-rzeka. Znakomita polska dziennikarka, finalistka Nagrody im. Dariusza Fikusa za dziennikarstwo najwyższej próby i Nagrody im. Barbary Łopieńskiej, Magdalena Rigamonti, rozmawia z dwojgiem utytułowanych lekarzy ginekologów, absolwentów Akademii Medycznej w Warszawie, wysokiej klasy specjalistami położnictwa i ginekologii, ekspertami w swoich dziedzinach, których dokonaniami i doświadczeniem spokojnie można byłoby obdzielić kilkunastu lekarzy: profesorem Romualdem Dębskim oraz doktor Marzeną Dębską.

Tytuł książki to nie metafora. To zapis rozmowy, podczas której o najbardziej intymnych i bolesnych sferach ludzkiego życia mówi się w sposób otwarty i bezkompromisowy. Bez znieczulenia. Bez owijania w bawełnę. Twardo. Ostro. Za to z powagą i naukową rzetelnością. To w ostatecznym rozrachunku rozmowa pacjentki z lekarzami. Pacjentka wie, o co pyta, a lekarze odpowiadają na wszystkie jej wątpliwości. Wyjaśniają, tłumaczą. Dzielą się swoją perspektywą. Relacjonują zawodowe wyzwania, nie unikają drażliwych zagadnień. A tych ostatnich im nie brakuje.

„Bez znieczulenia” to nie jest lektura dla każdego. Czytelnicy o wysokim poziomie wrażliwości mogą momentami czuć się wstrząśnięci. Podobnie jak kobiety, które nie rodziły. Również kobiety i mężczyźni oczekujący potomstwa mogą po lekturze odczuwać niepokój. Jest to bowiem pozycja, która wytrąca czytelnika z jego świętego spokoju i zmusza, by skonfrontował się z zagadnieniami życia i śmierci, z tematami bardzo ciężkiego kalibru. Rozmówcy Magdaleny Rigamonti wystawieni są każdego dnia na patologie ciąży, na bardzo poważne przypadki medyczne, na komplikacje, z którymi muszą się zmierzyć. Często nie mają nawet kogo poprosić o pomoc. Na ich oczach i rękach rodzi się nowe życie. Na ich oczach również, wbrew najlepszym chęciom i fachowej opiece, niejednokrotnie kończy się ludzkie życie.

Para ginekologów, Marzena i Romuald Dębski, prezentują perspektywę lekarzy, chcąc niejako dać odpór medialnej nagonce rozpętanej w Polsce wokół problemów położniczych w ostatnich miesiącach. Opowiadają o swojej codziennej pracy, o ratowaniu ludzkiego życia, o wakacjach przerywanych po to, by spieszyć z pomocą pacjentkom, o opiece prenatalnej i zabiegach na jeszcze nienarodzonych dzieciach, które umożliwiają im przeżycie. W wywiadzie rzece ginekolodzy poruszają także kwestie rozwoju i możliwości medycyny w polskich (i nie tylko) realiach oraz napięcia między specjalizacją a holistycznym spojrzeniem na człowieka. Mówią o tym, jak odchorowują najgorsze operacje, jak radzą sobie ze śmiercią pacjentów, jak obcuje się na co dzień z ludzkim cierpieniem. Ustosunkowują się także do kwestii strachu i profesjonalizmu w swoich zawodach oraz nie unikają konfrontacji z medialnymi pomówieniami czy oskarżeniami formułowanymi pod ich adresem. Robią swoje. Wykazują odwagę cywilną. Podejmują trudne i nierzadko kontrowersyjne decyzje ze wszystkimi ich konsekwencjami.

W książce wyczuwa się nieustającą pogoń, zawodowe napięcie i codzienną szpitalną praktykę. Magdalena Rigamonti zadaje Romualdowi i Marzenie Dębskim pytania, a oni w nielicznych wolnych chwilach między kolejnymi zabiegami i operacjami udzielają odpowiedzi. To szarpane rozmowy, podczas których co chwilę ktoś wchodzi do gabinetu, ktoś wychodzi, ktoś potrzebuje pomocy. To cenne i rzadkie w sferze publicznej rozmowy, podczas których na poważnie rozmawia się o sprawach naprawdę istotnych. O życiu i śmierci. O zawodzie, który uczy pokory. O tym, co nieprzewidywalne. I o wielu innych doniosłych kwestiach. Warto znaleźć czas, by się z nimi skonfrontować.

Ewelina Tondys