Mimo sporej dawki naiwności – naiwność jest głównym składnikiem tej powieści - jest to pierwsza przeczytana przeze mnie pozycja Vonneguta, która naprawdę mi się podobała. Tutaj widać, że autor czuł autentyczną potrzebę, by wykrzyczeć swoje rozpaczliwe pytanie o sens wszystkiego, co nas otacza. Jak byśmy się czuli, gdyby to wszystko, z czego ludzkość jest tak dumna, powstało w określonym, w dodatku bardzo, ale to bardzo błahym, celu? Ale może chociaż coś tak głupiego jak wyniszczająca wojna miałaby wtedy jakiś sens – bowiem stałaby się konsekwencją pewnego dalekosiężnego planu…
Gdybym koniecznie musiał zaszeregować tę powieść w jakiejś kategorii, nazwałbym ją fantastyką nienaukową. Generalnie, trzeba pamiętać, że powieść powstała tuż przed erą podboju kosmosu i że fantastyczne teorie autora były często pytaniami, na które ludzie jeszcze wtedy próbowali znaleźć odpowiedź. Ludzie nie byli jeszcze wtedy tak zaznajomieni z fizyką przestrzeni kosmicznej, aby raziło ich tak brutalne łamanie jej praw. Jeśli weźmiemy to pod uwagę, przestaje irytować tlenowa piguła i wychodzenie w próżnię z zatkanym nosem i ustami, co może uszłoby w czasach Verne’a, ale w XX wieku razi.
Mniej więcej połowa powieści niewiele wnosi do treści – tylko kilka istotnych faktów, które można od biedy opisać w jednym rozdziale. Niemniej warto przebrnąć przez tę pierwszą część, w której mało się dzieje, aby naszych bohaterów bliżej poznać i choć trochę zżyć się z nimi. Nie wiem, czy to celowy zabieg, czy po prostu tak autorowi wyszło, ale udało mu się wzbudzić w czytelniku więź z bohaterami powieści. Potem zaczyna się dziać. Zaczyna się właściwa akcja, bardzo dramatyczna i bardzo, ale to bardzo fantastyczna. Potem ze strony na stronę jest już coraz lepiej, a zakończenie potrafi wzruszyć - tyle w nim poczucia ludzkiej bezradności. Świadomość, że człowiek nie jest panem swego losu, tylko jest rozgrywany jak pionek na szachownicy, towarzyszyła człowiekowi od zarania pokoleń. O ile jednak jest zgoda ludzkości na to, by być rozgrywaną przez bogów, o tyle wszystko buntuje się w człowieku, gdy robi to ktoś inny. Kto? Przeczytajcie, to się dowiecie.
Treści nie będę opisywał – trudno zresztą streścić tę powieść. Jej atutem nie jest akcja – tylko umiejętnie wzbudzone uczucie bezsilności jednostki wobec wielkiego planu niewiadomych sił.
Pytanie o sens życia, zadawane w wielu kontekstach, czy to filozoficznych, czy religijnych, ma już mniej więcej głębię kałuży na świeżo położonym chodniku i stało się jednym z najczęściej powtarzanych przez ludzkość pseudofilozoficznych banałów. Ale nikt jeszcze nie pytał o to w sposób tak rozpaczliwy i tak bardzo pozbawiony nadziei na jego znalezienie.

Mimo sporej dawki naiwności – naiwność jest głównym składnikiem tej powieści - jest to pierwsza przeczytana przeze mnie pozycja Vonneguta, która naprawdę mi się podobała. Tutaj widać, że autor czuł autentyczną potrzebę, by wykrzyczeć swoje rozpaczliwe pytanie o sens wszystkiego, co nas otacza. Jak byśmy się czuli, gdyby to wszystko, z czego ludzkość jest tak dumna, powstało...