„O Demokracji w Ameryce” to zdecydowanie nie jest książka dla każdego. Po pierwsze, wymaga bezwarunkowego skupienia przy lekturze, a i tak pewne frazy trzeba i należy czytać po kilka razy. Po drugie, świadomy czytelnik powinien mieć dość sporą orientację historyczną by móc właściwie zrozumieć liczne dygresje i nawiązania Autora. Zatem najlepiej, jeśli czytelnik jest historykiem, jeśli nie, powinien przeczytać kilka „lektur wstępnych”, pewnie jakąś Historię Francji, może być Baszkiewicza.
Celowo piszę „Autor” z wielkiego „A”, gdyż Tocquevilla dzieło wyniosło tegoż nie tylko na karty historii tym razem powszechnej, ale uczyniło zeń także wielkiego teoretyka demokracji i liberalizmu. W czasach, gdy te idee się kształtowały, zdobycie tak zaszczytnego miana nie wzięło się znikąd.
O Demokracji w Ameryce jest znakomitym przekrojem obrazu społeczeństwa Stanów Zjednoczonych w początkach wieku XIX. Jest to obraz wielostronny swoisty hologram. Spod pióra francuskiego pisarza wyłania się i konstytucja polityczna, i obyczajowość i cechy charakteru narodowego. To wszystko jest podparte żywym przykładem, ciągiem przyczyn. Nie tylko ogólne prawdy przekazuje Tocqueville. Zahacza także o kondycję kobiet, prawo spadkowe, armię, materializm. Najczęściej porównuje społeczeństwo USA do francuskiego. Nie jest to jednak porównanie na zasadzie dobro-zło. To raczej dogłębna analiza pewnych zjawisko ogólnych, pewnych prawd światowych na wybranych przykładach. Tocqueville przeciwstawia sobie społeczeństwa demokratyczne tym, które mają charakter arystokratyczny. Obydwa typy mają swoje wady i zalety, cechy charakterystyczne, które oddzielają jedno od drugiego – tworzą obce sobie systemy. Tak bardzo podobni ludzie, żyjący często obok siebie uzyskują przez to społeczne oblicze. Uzyskują wspólną tożsamość. Ujawnia się ona w podobnych dążeniach, zapatrywaniach a nawet uczuciach! Nie brak też głębokiej analizy procesu historycznego. Autor stawia najważniejsze dla historyka pytanie: dlaczego? I o dziwo – często udaje się mu nań odpowiedzieć. Gdy odpowiedź jest niepewna, nie waha się powiedzieć: nie wiem. W słowach tak wybitnego badacza, to sformułowanie nie ma wydźwięku kapitulacji, a zwycięstwa. Zwycięstwa nad własną pychą i egoizmem naukowym. Mimo to, regułą jest wyjaśnianie.

Tocqueville jest oczywiście już wyprzedzony przez wielu badaczy następujących po nim, jednak nie można zapominać, że mieli oni niezwykły handicap – samego Tocquevilla, jako przewodnika. Czy warto czytać to dzieło dziś. Tak, jednak przeznaczone jest dla wąskiego grona odbiorców: miłośników Francji, Stanów Zjednoczonych, historyków i zwolenników demokracji. No i jeszcze dla poszukiwaczy dobrej literatury oraz drogi politycznej.
Najwyższa ocena. Dziękuję, dobranoc.

„O Demokracji w Ameryce” to zdecydowanie nie jest książka dla każdego. Po pierwsze, wymaga bezwarunkowego skupienia przy lekturze, a i tak pewne frazy trzeba i należy czytać po kilka razy. Po drugie, świadomy czytelnik powinien mieć dość sporą orientację historyczną by móc właściwie zrozumieć liczne dygresje i nawiązania Autora. Zatem najlepiej, jeśli czytelnik jest...