Czasem miesiąc po przeczytaniu książki zupełnie się ją zapomina, a czasem pamięta się doskonale mimo upływu kilkunastu lat. I ja tak właśnie doskonale pamiętam "Wierną". Pamiętam wszystko. Mimo tych kilkunastu lat jakie upłynęły odkąd miałam kontakt z tą książką mogę opowiedzieć bez problemu dość dokładnie fabułę, widzę z grubsza ilustracje do tej książki, jakie mi się snuły w głowie podczas czytania. Pamiętam też jak pierwszy i jak dotąd ostatni raz przy czytaniu książki płakałam jak obłąkana tak, że nazajutrz od tego płaczu rozbolała mnie potwornie głowa i dzień zacząć trzeba było od szukania w obcym mi mieście apteki z czymś przeciwbólowym i chusteczek higienicznych, żeby móc dokończyć czytanie.

Że książka mi się podobała, to zachodzę do dziś w głowę jak to możliwe. Te obrazy takie szare, przeniknięte zimnem, deszczem, bólem, zawodem i brakiem nadziei są mi tak obce jak nic na świecie. Przypuszczam, że moja natura pełna dzikiej radości z każdej minuty i każdego drobiazgu oraz mój silny, oślo uparty charakter, który nigdy nie pozwala mi się poddać mogły być w stanie znosić z upodobaniem zaczytywanie się w tej książce chyba tylko w tym jednym, jedynym dniu, miesiącu, roku kiedy po nią sięgnęłam.

A sięgnięcie po tę książkę też było nietypowe. Oto miałam kilka dni spędzić w Krakowie, w którym jeszcze wówczas nikogo nie znałam. Przypadkiem w tramwaju zaczęłam rozmawiać z jakąś bardzo miłą studentką polonistyki mówiącą z bardzo góralskim akcentem. Mój ściśle praktyczny mózg od razu wykorzystał okazję i zapytał skądinąd profesjonalistę, co by mi poleciła do czytania. Ona na to, że "Wierną". No to ja w te pędy kupiłam za grosze "Wierną" w jakimś krakowskim antykwariacie. Po pozałatwianiu zaplanowanych spraw wróciłam do hotelu, zaczęłam czytać i nie mogłam oczom uwierzyć, że to właśnie książka na tę noc, tę jedną jedyną noc w moim życiu, kiedy miałam dziwną ochotę pławić się z nieutulonym bólu.
Gdyby jednak Żeromski napisał druga Wierną rzekę, to po nią bym nie sięgnęła. Tej też po raz drugi nie przeczytam. Moje zamiłowanie do tej prozy wynikło chyba raczej z przypadku, że akurat trafiło się raz na 10 lat, że miałam nastrój do smutku. Natomiast wówczas, czytając ją, bardzo mnie poruszyła, co do dziś wspominam z jakimś sentymentem.

PS Dużą wartość mają patriotyczne wątki, które też jakoś od dzieciństwa mnie roztkliwiały. Wydaje mi się, że Nie Polak nie odbierze jej tak dobrze jak ja kiedy ją czytałam, ale może się mylę.

Czasem miesiąc po przeczytaniu książki zupełnie się ją zapomina, a czasem pamięta się doskonale mimo upływu kilkunastu lat. I ja tak właśnie doskonale pamiętam "Wierną". Pamiętam wszystko. Mimo tych kilkunastu lat jakie upłynęły odkąd miałam kontakt z tą książką mogę opowiedzieć bez problemu dość dokładnie fabułę, widzę z grubsza ilustracje do tej książki, jakie mi się...