Oj przy tej książce mógłbym się wymądrzać i pisać ile to nie zrozumiałem i jakim to jestem erudyta i specjalistą od islamu, hinduizmu, chrześcijaństwa, historii powszechnej, a szczególnie tej z bliskiego i dalekiego wschodu. Mógłbym, ale tego nie zrobię, bo po przeczytaniu „Szatańskich Wersetów” szukałem wielu recenzji i opracowań i dopiero wtedy wiele rzeczy stało się jaśniejszych i bardziej oczywistych, choć mam wrażenie, że do pełnego zrozumienia jeszcze daleko.

Do rzeczy jednak. Motyw odwrócenia znaczeń, pomieszania dobra ze złem i zasygnalizowania, że nie wszystko jest tak oczywiste jak się z pozoru wydaje jest znany. Jednak tutaj jest on doskonale zrealizowany za pomocą dwóch głównych bohaterów: Gibrila Fariszty oraz Salladyna Czamczy – teoretycznie niosącego światło i gubiącego światło. Teoretycznie. Anioł i diabeł powinni postępować zgodnie z naszymi wyobrażeniami, tak się jednak nie dzieje. Anioł ma słabości, nie chce mieć wizji, nie chce pomagać ludziom, jest mściwy wywodzi Mahometa na manowce, a na końcu popełnia samobójstwo, czyli jest ludzki. No i tu zaczyna się drugi doceniony przez mnie motyw. Moje skromne zdolności dedukcyjne zakładają, że Rushdi pisząc tę książkę zastosował zabieg, który mógłby mu dąć pewne usprawiedliwienie przed mściwymi mahometanami i innymi fundamentalistami religijnymi – tak się jednak nie stało. Fatwa została nałożona, wyrok śmierci wisiał w powietrzu przez kilkanaście lat. Motyw ten, to zawoalowana krytyka islamu i religii jako takiej. Rushdie według mnie w pewnym momencie książki zwodząc trochę czytelnika niecierpiącego krytyki jego przekonań religijnych mówi: „hola hola, zobaczcie sobie ja przecież nie piszę wprost, mój Gibril, który jest ucieleśnieniem krytycyzmu jest schizofrenikiem, a w końcu wyjaśniam, że bluźniercze przesłanie akceptacji przez Mahometa innych bogiń, to tylko jego rojenia”. Chomeini nie dał się nabrać i wydał wyrok.

Innym ciekawym wątkiem jest mieszanie się kultury wschodu i zachodu, leczenia kompleksów, poczucia wyższości emigrantów z Indii, którzy osiedlili się w GB i żyli w przekonaniu, że ich korzenie przeniosły się o tysiące kilometrów do Londynu. Jakaż to bujda ! Gibril i Salladyn mają różne role. Gibril np. w opowieści współczesnej jest mega gwiazdą indyjskiego filmu, która zaczyna robić poważna karierę w Londynie, natomiast Salladyn podkłada głos w serialach i mniej ważnych produkcjach ze względu na „brak akceptacji jego koloru skóry i rysów twarzy”. Jakież jest jego rozczarowanie, gdy myśli, że odciął się od korzeni, a przebywając w Wielkiej Brytanii widzi mizdrzące się tamtejsze elity do jego współobywatela – Gibrila. Widzi, że jego starannie pielęgnowany londyński akcent, chęć akceptacji u miejscowych przestaje mieć znaczenie, bo oni klęczą przed kolorowym i tu istotny cytat: „ nie ma goryczy większej niż gorycz człowieka, który odkrywa, że wierzył w cienie”. Zapamiętałem też inny kawałek tekstu, który jest dobrym określeniem takiego właśnie emigranta, choć cytat ten zdaje się być uniwersalny: „Wygnanie jest marzeniem o powrocie w chwale, jest Elbą, a nie Św. Heleną” – bonapartyści wiedzą o co chodzi.

Na koniec dodam, że dla laika najwięcej pułapek jest w tych fragmentach dotyczących początków powstawania Islamu. I tutaj dla ambitnego czytelnika SA dwie opcje: albo przed lekturą troszkę na ten temat poczytać, albo po – tak jak ja szperać tu i tam, żeby nie wyjść na frajera i nie łykać wszystkiego jak młody pelikan. Na przekłamania i zagrywki Rushdiego najbardziej oczy otworzył mi Mikołaj Kołyszko, a tutaj link do jego recenzji:
http://www.wiadomosci24.pl/artykul/szatanskie_wersety_najbardziej_kontrowersyjna_powiesc_xx_wieku_275551.html.
Polecam !

Oj przy tej książce mógłbym się wymądrzać i pisać ile to nie zrozumiałem i jakim to jestem erudyta i specjalistą od islamu, hinduizmu, chrześcijaństwa, historii powszechnej, a szczególnie tej z bliskiego i dalekiego wschodu. Mógłbym, ale tego nie zrobię, bo po przeczytaniu „Szatańskich Wersetów” szukałem wielu recenzji i opracowań i dopiero wtedy wiele rzeczy stało się...