Dział rynku księgarskiego skierowany do dzieci i młodzieży był, jest i będzie ciągle rósł w kolejne propozycje lekturowe. Choć mówi się o tym, że kryzys dotyka również literaturę, że ludzie nie czytają już książek, to raczej nie można tego powiedzieć o dziale dotyczącym dzieci i młodzieży. Młody czytelnik jest coraz bardziej wymagający – książka musi być nie tyle ciekawa, by zadowoliła oczekiwania adresata. Nie można zapominać o walorach edukacyjnych i wychowawczych – tak, by i rodzic czy nauczyciel odczuł satysfakcję, że rzecz dziecku czytana nie jest jedynie źródłem rozrywki.
Przechodząc obok witryn księgarskich można dostrzec, że w dziale literatury dziecięcej obok półki z prawdziwą klasyką (Konopnicką, Musierowicz, Tuwimem i innymi) zapełniana jest wciąż półka z nowościami. Pojawiają się nazwiska mniej lub bardziej znane. Jednak obok książki, która jest przedmiotem tej recenzji nie dało się przejść obojętnie. Być może dlatego, że autorka tego dziełka z literaturą dziecięcą nie miała raczej zbyt wiele wspólnego. Mowa o „Zezi i Gilerze” autorstwa Agnieszki Chylińskiej.
To dość niezwykły debiut literacki, bo autorka dotychczas znana bardziej była z twórczości muzycznej i występów w popularnym programie rozrywkowym w telewizji. Tymczasem zaskakuje nas całkiem nieźle napisaną powieścią dla dzieci. Odpowiednim czytelnikiem byłoby dziecko w podobnym wieku, co tytułowi bohaterowie, to znaczy od pięciu do dziesięciu lat.
Narrator, choć wszechwiedzący, wpasowuje się w rolę małego dziecka i z tegoż punktu widzenia opowiada perypetie naszych małych bohaterów, Zezi i Gilera. Książka nie ma skonkretyzowanej fabuły. Jest bardziej zbiorem opowieści dotyczących poszczególnych aspektów życia państwa Zezików i ich dzieci.
W ten sposób czytelnik dowiaduje się, że Zezia (a tak naprawdę Zuzia, a jej pseudonim to efekt połączenia imienia i nazwiska dziewczynki) ma osiem lat i chodzi do podstawówki. Ma młodszego o trzy lata braciszka, Gilera (pierwotnie Czarka), którego zaś przezwisko powstało dlatego, że „nie umiał wysmarkać nosa do chusteczki i bardzo często zdarzało mu się chodzić z gilami pod nosem”. Zezia mieszka z rodzicami w kamienicy w Warszawie przy ulicy Grójeckiej. Mama Zezi pracuje w banku, tata zaś został w domu, bo jest artystą – rzeźbiarzem. Są też właścicielami kotki, która najpierw nazywała się Łatka, ale odkąd okazało się, że Giler jest na jej sierść uczulony (i jest ona „główną przyczyną jego okropnych duszności, wysypki i kataru”), częściej woła się do niej IdźStąd. Zezia jest bardzo grzeczną dziewczynką, z przyjemnością wykonuje swoje obowiązki i ma bardzo dobre wyniki w nauce. Giler natomiast jest chłopcem wątłym i chorowitym: „wysoki jak na swój wiek i chudy jak słomka, jest też na specjalnej diecie, bo przedtem działy się z nim przykre rzeczy; potrafił drapać się przez cały dzień, a nawet nie spać w nocy, a wówczas nikt nie spał”. Zezia sprawuje niejako opiekę nad młodszym bratem, doskonale rozumierolę starszej siostry i fakt, że to nie ona jest „oczkiem w głowie rodziców”. Poza tym dowiadujemy się co nieco o najlepszej koleżance Zezi, Julce, której mama pracuje w tym samym banku, co pani Zezikowa. Poznajemy też obie babcie naszych bohaterów, które nazywają się Jasnowłosa i Ciemnowłosa dla ich rozróżnienia, gdyż „obie tak samo miały na imię”. Wspomina się również o Cioci Zagranicy, której imienia nie poznajemy i , na co wskazuje jej pseudonim, nie mieszka w Polsce, i „Zezia kiedyś chciała bardzo spytać mamy, czemu ciocia siedzi tam sama i czemu nie może wrócić do Babci i Dziadka, ale czuła, że Mama nie lubi rozmawiać na temat Cioci”. Swoją część mają też sąsiedzi z kamienicy, których dokładnie nam się opisuje, np. państwo Straszni z najwyższego piętra, bo są straszni i niemili, Pan Trampek, który pracuje na siłowni, jest bardzo wysportowany i cały czas nosi trampki albo Pani Czarna, bo cały czas ubiera się na czarno, jest strasznie smutna, ale i bardzo piękna.
W ten sposób prowadzona narracja jest na pewno walorem tej książki. Trudne sprawy i aspekty życia dorosłych są przełożone na język dziecka, jak choćby z wyżej wspomnianą alergią Gilera. Z punktu widzenia dojrzałego czytelnika narracja tego typu może wydawać się strasznie naiwna, ale to przede wszystkim o małym adresacie musimy tutaj myśleć. Narrator jest niezłym obserwatorem świata i doskonale wyłapuje to, co właśnie dziecko uznałoby za interesujące, mądre, ważne, czy zagadkowe, np. w przypadku języka, jakim posługują się dorośli – nazwanie kotki IdźStąd, sąsiadów z dołu Państwem Denko Przestańdocholery!. Bywa też tak, że z rozmowy rodziców Zezia wyłapie pojęcie, o którym jeszcze nie słyszała lub którego nie rozumie, np.: „mama mówi, że mieszkanie ma bardzo, i tu pada trudne słowo, ma mały metraż”.
Nie można tej powieści odmówić pewnych walorów wychowawczych i edukacyjnych. Już sama główna bohaterka, Zezia, jest, jak już wspomniano, dzieckiem bardzo grzecznym i pracowitym. Ładnie zostaje ukazana szczególnie jej relacja z młodszym bratem. Podkreślić trzeba fakt, jak Zezia lubi z nim spędzać czas, poznawać jego pasje (Gilerjest zafascynowany traktorami), bawić się z nim oraz może nawet go obronić, gdy ktoś poważy się naśmiewać się z jego wątłości. Przedstawienie takich kontaktów między rodzeństwem może mieć aspekt wychowawczy, a Zezia stać się poniekąd wzorem do naśladowania.
Nie można pominąć aspektu edytorskiego książki Chylińskiej. Powieść wydana została w twardej oprawie, co jest plusem – jestbardziej wytrzymała, mniej podatna na zniszczenia, zagięcia rogów, itp. Wykorzystano też nieco większy stopień czcionki, co sprawia, że nawet początkujący młody czytelnik, może spróbować swych sił w poznawaniu pierwszych lektur. Książka została wzbogacona o ilustracje Marka Bogumiła i tu pojawia się pierwszy mankament. Gdy ilustracja na okładce przedstawiająca Zezię i Gilera jest ciepła, radosna, namalowana przy użyciu pastelowych barw, pozostałe już nie. Czarna kreska, brak wypełnienia kolorem, nadają smutny efekt. Nie można im jednak odmówić zgrabności kreski oraz adekwatności do tekstu, który obrazują. Znane są też opinie innych czytelników, że czarno biała ilustracja jest z góry zamierzona, a młody czytelnik może chwycić w rękę kredki i samodzielnie nadać barwy bohaterom.
Mimo sporej ilości zalet tego dziełka, jest to książka zaledwie poprawna. Jest mądra, edukacyjna, z ciekawie zaproponowaną narracją, spotyka się tam elementy humoru. Brak kolorowych ilustracji nie zaważył jednak na takiej opinii recenzentki. Ma się wrażenie, że Zezia i Giler będą towarzyszyć młodemu czytelnikowi tylko przez chwilę. Że niestety nie pozostaną w pamięci na długie lata jak znani wielu pokoleniom: Kubuś Puchatek, Muminki, Lisa z Bullerbyn, Ania z Zielonego Wzgórza czy Pan Samochodzik. Że brakuje im jakiejś charyzmy, elementów, z którymi będą kojarzeni latami przez swoich czytelników.

Dział rynku księgarskiego skierowany do dzieci i młodzieży był, jest i będzie ciągle rósł w kolejne propozycje lekturowe. Choć mówi się o tym, że kryzys dotyka również literaturę, że ludzie nie czytają już książek, to raczej nie można tego powiedzieć o dziale dotyczącym dzieci i młodzieży. Młody czytelnik jest coraz bardziej wymagający – książka musi być nie tyle ciekawa,...