Chłopcy z ferajny

Stanisław Mierzeński odwiedził Stany Zjednoczone w późnych latach 50., mniej więcej w tym samym okresie czasu, gdy kończy się akcja "Ojca Chrzestnego" Mario Puzo (1955) i jednocześnie zaczyna "Chłopców z ferajny" Martina Scorsese (w 1955 r. bohater "Chłopców z ferajny" nawiązuje pierwszy kontakt z z mafią). Jego książka, choć będąca reportażem historycznym, w porównaniu z obecną szkołą reportażu wyróżnia się kompletną nieobecnością osoby autora. Poza jedną sceną, mającą charakter wstępu (Mierzeński poznaje w niej "prawdziwego mafioza"),nie wiemy nic o przebiegu jego poszukiwań, trasie, perypetiach, trudnościach i tym podobnych.

No i świetnie. Bo dzięki temu nic nie odwraca uwagi od sedna - czyli od potoczyście opowiedzianej historii przestępczości w USA. I to od samego jej zarania. Mierzeński cofa się do czasów pierwszych osadników, epoki podboju Dzikiego Zachodu, wreszcie - kluczowego dla jego tematu okresu "gorączki złota" i mało znanych wątków łupienia poszukiwaczy przez zorganizowane gangi. Opowieść uporządkowana jest chronologicznie, ale też przejrzyście podzielona geograficznie (Chicago, Nowy Jork, Atlantic City i inne metropolie). Kolejnym czynnikiem porządkującym, ściśle powiązanym z geografią i chronologią, są bohaterowie. Mierzeńskiemu udało się wyraziście sportretować barwną galerię indywiduów, przebiegłych graczy, bezlitosnych morderców i socjopatów, a często paradoksalnie ludzi zaskakujących normalnością - tworzących świat przestępczy. Portrety te naszpikowane są po brzegi smakowitymi anegdotami jak i relacjami z kluczowych wydarzeń, takich jak narady głów rodzin przestępczych, organizacja dróg przemytu alkoholu, jaskiń hazardu, produkcji narkotyków. Echa i parafrazy tych wydarzeń co rusz znajdujemy w bogato rozsiane w literaturze i filmie, od wspomnianego wyżej Mario Puzo (i oczywiście filmu Coppoli),przez dzieła Leone, Melville'a, De Palmy, Scorsese, Coenów, Manna. A także w westernach, by przywołać tylko jako przykład postać sędziego Roya Beana. Słynna scena z "Nietykalnych", w której Capone rozbija kijem bejsbolowym głowy nielojalnych podwładnych naprawdę miała miejsce, a zamach na Dona Corleone jest niczym innym jak dość dokładnym odtworzeniem zamachu (tyle że udanego) na Francesco Scalisiego, znanego jako Don Ciccio. Również narada kończąca w dziele Puzo i Coppoli wojnę 1946 roku, miała pierwowzór w rzeczywistości. Nie mówiąc o postaciach jawnie wzorowanych np. na Alu Capone lub zgoła historycznych (od bohaterów "Gangów Nowego Yorku" po całą galerię typów z serialu "Boardwalk Empire").

W kilku miejscach może razić pewna staroświeckość stylu, ale nie sposób odmówić Mierzeńskiemu odwagi pisania bez oglądania się na sytuację polityczną w Polsce - mam na myśli przedstawiony bez ogródek udział mafii w działalności związków zawodowych. Wątki te i tak zresztą zostały ocenzurowane, do czego wydawnictwo przyznaje się otwarcie w lekko szokującej z dzisiejszego punktu widzenia nocie redaktorskiej. Ale to co ocalało, mówi wystarczająco wiele. Mierzeński unika też jak ognia łatwych tez politycznych (gangsteryzm jako zatruty owoc zgniłego kapitalizmu itp.). Między innymi dzięki temu, ale głównie dzięki potoczystemu stylowi i mnogości ciekawostek, napisana niemal pół wieku temu książka wytrzymała próbę czasu. Warto też zaznaczyć, że w końcowych partiach Mierzeński zadbał o maksymalną aktualność, dzięki czemu książka sięga aż do marca 1964 roku, czyli znacznie dalej niż pobyt samego autora w USA. I w gruncie rzeczy niemal do jego śmierci, gdyż zmarł latem tego właśnie roku.

___
www.ZaOkladkiPlotem.pl : Rzetelne recenzje od 2011 r.

Chłopcy z ferajny

Stanisław Mierzeński odwiedził Stany Zjednoczone w późnych latach 50., mniej więcej w tym samym okresie czasu, gdy kończy się akcja "Ojca Chrzestnego" Mario Puzo (1955) i jednocześnie zaczyna "Chłopców z ferajny" Martina Scorsese (w 1955 r. bohater "Chłopców z ferajny" nawiązuje pierwszy kontakt z z mafią). Jego książka, choć będąca reportażem...

Udana, choć miejscami nieco pobieżna próba, opisania zjawiska gangsteryzmu na przestrzeni - jak mi się zdaje - najciekawszego dlań okresu czasu, czyli od epoki Dzikiego Zachodu, po schyłek lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Obok nazwisk amerykańskich ikon tego procederu pojawiają się tutaj postaci nieco mniej znane, pozostające w ich cieniu, ale z pewnością nie mniej barwne i "zasłużone". Autor zręcznie odmalowuje tło, przywołuje wydarzenia polityczne i inne czynniki, które sprzyjały rozwojowi gangsteryzmu, jednocześnie w barwny i naprawdę ciekawy sposób opisując poszczególne jego postaci, grupy, zależności między gangami a szeroko pojętym aparatem państwowym.

Naprawdę znakomita książka, doskonale sprawdzająca się jako wprowadzenie dla ludzi pragnących poszerzyć nieco swoją wiedzę odnośnie "złotego wieku" amerykańskiego gangsteryzmu, jak nieco mniej znanemu wycinkowi z historii Stanów Zjednoczonych, który okazuje się jest i był ważnym jej elementem.

Polecam!

Udana, choć miejscami nieco pobieżna próba, opisania zjawiska gangsteryzmu na przestrzeni - jak mi się zdaje - najciekawszego dlań okresu czasu, czyli od epoki Dzikiego Zachodu, po schyłek lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Obok nazwisk amerykańskich ikon tego procederu pojawiają się tutaj postaci nieco mniej znane, pozostające w ich cieniu, ale z pewnością nie mniej...

Zawsze można poznać historię gangsterki przez duże ,,G". Miejsce akcji oczywiście USA, czas wiek XIX aż do końca lat 50 -tych wieku XX. Poznajemy najsłynniejszych mafiosów i ich losy / na czele z Al Capone/.Mocna pozycja nie tylko dla ciekawych

Zawsze można poznać historię gangsterki przez duże ,,G". Miejsce akcji oczywiście USA, czas wiek XIX aż do końca lat 50 -tych wieku XX. Poznajemy najsłynniejszych mafiosów i ich losy / na czele z Al Capone/.Mocna pozycja nie tylko dla ciekawych

Fajna :)

Fajna :)