Antek

Nowela opowiadająca o chłopcu z ubogiej rodziny imieniem Antek, który był 'inny' od rówieśników, a jego marzeniem było budowanie wiatraków.
Ten utwór wręcz cudownie, jeżeli można tak to powiedzieć, ukazuje zacofanie i biedę na wsi w czasach epoki pozytywizmu ( w opracowaniu znalazłam informację, że utwór powstał w roku 1881). Brak jakiejkolwiek opieki lekarskiej. Korzystanie z usług znachorów. Brak pieniędzy. Brak zorganizowanego systemu nauczania, jeżeli można to wg nazwać nauczaniem. Wiążąca się z tym wszystkim ludzka głupota.. Brak jakichkolwiek perspektyw na życie.
Nowele czyta się dobrze i sprawnie. Historie ukazujące zacofanie ( w szczególności jedna dotycząca siostry tytułowego bohatera) są wstrząsające i bulwersujące.

Nawrócony

Utwór opowiadający w skrócie życie pewnego niezwykle chciwego mężczyzny imieniem Łukasz.
Jego zachłanność nie zna granic. Chce mieć dosłownie wszystko. Jak dobrze wiemy z chciwością idzie w parze egoizm, który w tym wypadku jest tak ogromny, że gdy bohater trafia do piekła i ma wymienić jeden swój bezinteresowny uczynek, nie potrafi. A jakby tego było mało to dostaje szanse na dobry uczynek- zostaje przemieniony w swój stary pantofel leżący na śmietniku, który znajduje kulejąca bezdomna kobieta. Łukasz nawet po śmierci okazuje potworne skąpstwo. Zostaje za karę wygnany z piekła. Zaczyna analizować swoje dotychczasowe życie i jego pieniądze oraz sprzęty zaczynają mu ciążyć. Nawraca się.
Niestety ta nowela nie kończy się happy end`em. Skąpiec dowiaduje się, że pobyt w piekle to tylko sen i wraca do swojego dotychczasowego trybu życia. Czego uczy nas ta nowela?
Że nie warto posiadać wielkich bogactw, jeżeli nie mamy ich z kim dzielić.
'Pieniądze szczęścia nie dają.'


Michałko

Głównym bohaterem jest 'durny Michałko', który jak sam przydomek mówi, do najmądrzejszych nie należał.
Był to prosty chłopak ze wsi, który wyruszył do Warszawy w poszukiwaniu pracy na budowie. Przeżył tam swoją pierwsza i nieodwzajemnioną miłość. Podczas gdy przyszło mu ponowny raz szukać pracy zdarzyła się katastrofa- zawaliła się kamienica. Michałko stał się anonimowym bohaterem, ponieważ uratował człowieka, lecz uciekł przestraszony przez jakiegoś gapia.
Jakie problemy porusza ten utwór? Myślę, że głównie krzywd wyrządzanych tysiącom prostym i uczciwym ludziom. Niezależnie od pochodzenia, wykształcenia czy innych czynników nie powinniśmy traktować nikogo z góry, ponieważ to zmniejsza tylko naszą wartość jako ludzi.

Katarynka

Katarynka to druga najpopularniejsza nowela Prusa. Bohaterem pierwszoplanowym jest Pan Tomasz. Po krótce mamy opowiedziane jego życie. Zainteresowanie kobietami, aktywny tryb życia, pilna i sumienna praca, a później objęcie stanowiska mecenasa, duża fascynacja sztuką, a co najważniejsze odraza dla wszystkich Kataryniarzy. Do mieszkania na przeciwko wprowadzają się dwie kobiety z małą dziewczynką. Z czasem Pan Tomasz odkrywa, że jest ona ślepa. Niespodziewane pojawienie się katarynki wprawia w euforię dziewczynkę, a w głównym bohaterze zachodzi przemiana i decyduje się pomóc niewidomej, oraz ją uszczęśliwić.
Warto być otwartym na sprawy innych, bo często pomagając komuś możemy podarować odrobinę szczęścia jemu, a także sobie.


Kamizelka

Najpopularniejsza i najbardziej rozpowszechniona nowela Prusa wchodząca w kanon lektur szkolnych.
Narratorem jest mieszkaniec warszawskiej kamienicy, posiadający w swojej kolekcji pewną starą kamizelkę, z którą wiąże się piękna historia kochającego się małżeństwa mieszkającego w kamienicy na przeciwko.
Pan - ubogi urzędnik, którego dosięga ciężka choroba płuc. Pani - troskliwa i opiekuńcza żona zachwycająca swoim opanowaniem.
Gdzie w tym wszystkim jest tytułowa kamizelka?
Podczas swojej choroby mąż zaczyna chudnąć, zauważa to właśnie zakładając kamizelkę. Aby nie martwić żony ściąga sprzączkę od paska. Kobieta, aby uspokoić męża skraca pasek przy kamizelce.
Jest to piękny obraz kochających się, oddanych sobie ludzi.


Na wakacjach

Jest to bardzo krótka nowela rozpoczynająca się spotkaniem znajomych, podczas którego jeden opowiada o pożarze, który całkiem niedawno miał miejsce. Kiedy zapaliła się wiejska chata zebrał się wokół niej tłum gapiów, a wśród nich opowiadający. Kiedy ktoś zawołał, że w środku znajduje się dziecko nikt nie rzucił się na pomoc. Podczas gdy bohater toczył walkę sam ze sobą czy biec na ratunek wyprzedziła go dziewczyna i mimo, że nie znała nawet właścicieli domu nie wahała się ani chwili. W tej noweli, podobnie jak w Michałko dostrzegamy wartości prostych ludzi, którzy są zdolni do bohaterstwa i posiadają poczucie obowiązku względem drugiej osoby. Widzimy też, że czasami szybkie i impulsywne działanie jest najlepsze.

Powracająca fala

Ten utwór nie jest nowelą, lecz wielowątkowym opowiadaniem. Akcja rozgrywa się w Polsce w okolicach Łodzi w latach współczesnych Prusowi czyli ok. roku 1880.
Głównymi bohaterami są przyjaciele od szkolnych lat pochodzący z Brandenburgii.
Pastor Böhme, właściciel Fabryki Gotlieb Adler.
Pastor przyjeżdża do przyjaciela z wieścią, iż jego syn, Ferdynand zaciągnął wysokie długi za granicą.
Adler zaprowadza w fabryce oszczędności aby zapłacić za hulanki syna.

Tu pojawia się retrospekcja dotycząca przeszłości Gotlieba. Jako młody chłopiec tak jak jego syn uwielbiał zabawy i zazdrościł bogatym. Uratował życie kilku robotnikom uwięzionym w płonącej fabryce przez co polepszyła się jego pozycja zawodowa. Jego nową namiętnością stało się gromadzenie majątku. Kiedy już dojrzał przyjechał do Polski i otworzył fabrykę, w której niemiłosiernie wyzyskuje pracowników. Jest też mowa o jego bezgranicznej i ślepej miłości do syna. Pragnie zgromadzić milion i wyjechać z nim za granicę, aby patrzeć jak młody dobrze się bawi.
Ferdynand wraca zza granicy. Po tylu latach spędzonych w różnych krajach stał się kosmopolitą. Jest też bezmyślny, niemoralny obojętny na krzywdy innych , a najważniejsze są dla niego zabawy.

Tutaj pojawia się czwarty ważny bohater - Kazimierz Gosławski. Jest on pracownikiem u Adlera, a jego największym marzeniem jest otwarcie własnego zakładu kowalsko-ślusarskiego. Przez co haruje jak wół pracując ponad swoje siły. Pewnej nocy zdarzył się wypadek przy pracy. Kazimierz wkręcił sobie rękę w maszynę. W zakładzie nie było doktora ani felczera, ponieważ zostali zwolnieni z powodu oszczędności. Pomoc zostaje udzielona za późno. Gosławski umiera.

Po tym incydencie pracownicy zbuntowali się, lecz na krótko.
Pastor ponownie przyjeżdża w odwiedziny do Gotlieba, lecz tym razem ostrzega go o powracającej fali zła 'Ty źle wychowałeś syna i rzuciłeś go w świat jak ten patyk na wodę. On narobił długów, i to jest pierwsza fala. Ty zniżyłeś płace robotnikom i oddaliłeś lekarza, a to jest druga fala. Śmierć Gosławskiego - to trzecia. Nieporządki w fabryce i opisy w gazetach - czwarta. Wypędzenie robotników, procesy - to piąta fala.. A jaka będzie szósta i dziesiąta?.. [...] - Niekiedy dziesiąta fala odbija się od brzegu i wraca... tam, skąd wyszła.'

Syn Gotlieba wyzywa na pojedynek szanowanego obywatela - Zaporę. Jest pewien, że wygraną ma w kieszeni. Niestety nie docenia przeciwnika i zostaje poważnie ranny. Nie udaje się go uratować i umiera. Jego ojciec wpada w rozpacz. Pod wpływem szału podpala fabrykę i sam ginie w jej płomieniach.

Głównym problemem utworu jest tytułowa powracająca fala zła. Jest to zjawisko bardzo podobne do karmy. Jeżeli robimy coś dobrego to coś dobrego przytrafi się także nam, lecz gdy zrobimy coś złego - wróci to do nas niczym tsunami.

Antek

Nowela opowiadająca o chłopcu z ubogiej rodziny imieniem Antek, który był 'inny' od rówieśników, a jego marzeniem było budowanie wiatraków.
Ten utwór wręcz cudownie, jeżeli można tak to powiedzieć, ukazuje zacofanie i biedę na wsi w czasach epoki pozytywizmu ( w opracowaniu znalazłam informację, że utwór powstał w roku 1881). Brak jakiejkolwiek opieki lekarskiej....