Michnik był i pozostał moim bohaterem. Przez wszytskie lata, gdy go wielbiłem nie czytałem jego prac, z wyjątkiem może bieżacej publicystyki. Postanowiłem więc uzupełnić ta lukę rozpoczynajac od pierwszego tomu jego dzieł zebranych.
Kościół, lewica, dialog – to sztandarowe dzieło Michnika definijące jego stosunek tak do komunistycznego reżimu PRL jak i Kościoła Katolickiego okresu PRLu (pisane w okresie PRLu).
Podstawową tezą Michnika jest, że przez większośc 45-ciolecia PRLu (przyjamniej od połowy lat piećdziesiątych) politycznie liczyły się wyłacznei trzy siły – lewicowy reżim sprawujacy totalitarną władze, lewicowa opozycja (której cześcią był sam Michnik) oraz głeboko zakorzeniony w społeczństwie Koscioł. Taki podział wydaje się uzasadniony zważając, że liczące prawicowe, postendeckie (nie zwiazane z koncesjonowanym PAXem) osrodki opozycyjne wykształciły się dopiero w schyłkowym okresie PRLu.
Niestety na ocenę książki rzutuję sztywny, akademicki język oraz nadużywanie cytatów, oraz archaizmów jak chocby „aliści”. Chwilami jednak porywa Michnika publicystyczna werwa i odrywa się od tamtego schematu. Wtedy książka staje się warta czytania. Choćby strona 113, w której polemizuje ze stanowiskiem kościoła krytukującego tzw „kotenstatorów” za zachodzie. Michnik wykazuje się tu spora intuicją, przewidując, że przedstawiciele tego pokolenia będą wyznaczac kierunki rozwoju Europy w niedalekiej przyszłości, kiedy ta Europa będzie bardzo potrzebna Polsce i regionowi. To niemal prefetyczne stwierdzenie.
Reasumując, Michnik podejmuje bardzo ważny wątek historii Polski drugiej połowy XX wieku. Ostatecznie faktograficznie bardzo poprawne, choć oceny często niecelne. Przedwczesnie deklaruje zbierzność ideologiczną pomiędzy laicka opozycja a kościołem, w momencie, gdy tak naprawdę mamy tu zaledwie sojusz taktyczny, związany ze krótkoterminową wspólnotą interesów. Michnik także popełnia bład postrzegając kościól monolitycznie, gdy naprawdę za zamkniętymi drzwiami ścierały się frakcję. Wydaje się, że Autor, podobnie jak spora większość poslkiej inteligencji doznało zaoroczenie kościołem w schyłkowym okresie PRL. Podobne zjawisko jak trzy dekady wczesniejsze zauroczenie inteligencji marksizme. Jedno i drugie przemineło w konfrontacji z rzeczywistością.
Nie długa musiał czekac Michnik na weryfikacje swych założeń. Pierwszy annex – z 1981, kolejny z końca dekady. Potem już z wolnej Polski. We kolejnych musi rewidować swe poglądy, do tego stopnia, że orginalne dzieło przestaje już mieć jakiekolwiek znaczenie. Poza aspektem czysto historycznym, praca ląduje do lamusa. Zdecydowanie najcelniejszy w mojej opinii jest esej zamukający ten tom „W pułapce czystego sumienia”, w którym Michnik ostatecznie się rozlicza ze swych związków z kościołem.

Michnik był i pozostał moim bohaterem. Przez wszytskie lata, gdy go wielbiłem nie czytałem jego prac, z wyjątkiem może bieżacej publicystyki. Postanowiłem więc uzupełnić ta lukę rozpoczynajac od pierwszego tomu jego dzieł zebranych.
Kościół, lewica, dialog – to sztandarowe dzieło Michnika definijące jego stosunek tak do komunistycznego reżimu PRL jak i Kościoła Katolickiego...