Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Trzecia, ostatnia część zbioru wierszy perskich, jak zauważyli moi przedmówcy, nieco odstaje poziomem od poprzednich dwóch, gdyż w tamtych zostały zawarte (według większości odbiorców) najlepsze utwory. Niniejszy wybór różni się od pozostałych także rozpiętością czasową, wiersze tutaj zawarte pisane były na przestrzeni blisko tysiąca lat, dwaj poeci - słynny filozof i uczony Awicenna, oraz Onsuri z Balchu urodzili się w drugiej połowie X wieku, a najmłodsi z prezentowanych autorów przyszli na świat w XX wieku. Tak wielka chronologiczna rozciągłość powstawania wierszy skutkuje zróżnicowaniem stylu i tematyki, pomimo tego iż wielu poetów kontynuowało w swoich dziełach styl pisania i tematykę mistrzów z dawnych wieków. Również geograficznie tomik ten można zaliczyć, oprócz literatury irańskiej, która jest niejako spadkobierczynią klasycznej literatury perskiej, do literatur narodowych: Afganistanu, Indii, Pakistanu, Tadżykistanu, Turkmenistanu i Uzbekistanu. Tematycznie najstarsze wiersze i te spośród późniejszych, które były na nich wzorowane, zawierają liczne odniesienia do mitów i legend regionu, a także do religii. Czytelnika nieobeznanego z dziejami Persji zaskoczyć mogą wyraźne nawiązania do chrześcijaństwa i judaizmu. Spośród doktryn związanych z islamem szczególnie wyróżnia się w tym tomie, jak i w poprzednich, mistyczny nurt tej religii - sufizm. Dla czytelnika reprezentującego cywilizację chrześcijańskiego Zachodu, sufizm może się wydawać tym najbardziej romantycznym, pokojowym odłamem islamu, najbardziej związanym z filozofią i tradycjami ludowymi, czy wręcz najbardziej baśniowym, kojarzącym się choćby z "Księgą tysiąca i jednej nocy". O ile dawni mistrzowie chętnie i obficie korzystali z inspiracji historycznych, religijnych i mistycznych, o tyle młodsi autorzy stają się podobni do współczesnych im poetów z całego świata. Niektóre z ich wierszy zdają się tracić na urodzie, ale zyskują na sile wyrazu.