Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Arnošt Lustig „Piękne zielone oczy” Znów przyszło mi pochylić się nad literaturą obozową, nad dokumentami istnego piekła – Shoah, zagłady i kolejnego świadectwa przeżycia pomimo wszystko. Cierpienie i trwoga wylewa się znów falami, by uderzyć w czytelnika z całą swoją mocą, osamotnienie, pustka, gorycz życia, duma, zbrukana godność ale jednocześnie tli się siła głównej bohaterki i jej przejmującego świadectwa. Hanka Kauders, „Skórka” zabiera nas w otchłań ciszy i milczenia, bo tylko to wydaje się być na miejscu, w obliczu jej historii. Można mieć ogromne przekonanie, że odtwarzając historię „Skórki”, przemawia do nas niejako sam autor. Jego odczucia zapewne będą mocno zespolone z odczuciami dziewczyny, gdyż Lustig też był pochodzenia żydowskiego, i sam otarł się o obozy koncentracyjne, w tym Auschwitz-Birkenau. To właśnie to piętno jest tak bardzo namacalne za sprawą historii Hanki Kauders – 15-letniej dziewczyny pochodzenia żydowskiego, która dzięki własnemu uporowi, determinacji przeżyła obóz. Historia jej rodziny a także wielu innych anonimowych postaci staje się tłem, by Lustig mógł przekazać nam tragizm tamtych czasów. „Feldhure” – kurwa polowa wytatuowane na podbrzuszu, zostaje do końca życia tego dowodem, czyli ceny jaką zapłaciła by przeżyć. Ten kpiący dowód podobnie jak wytatuowany numer obozowy będzie jej do końca życia przypominał o czasie, o którym chce tak bardzo zapomnieć. Hanka Kauders i jej rodzina byli jednymi z wielu rodzin żydowskich, dla których bramy obozu koncentracyjnego były miejscem cierpienia i niestety też – miejscem śmierci. W obozie znana też jako „Skórką” jest ofiarą i chociaż żyje, nie czuje tego, nie chce a po zostaniu prostytutką dla SS-manów jej przytłoczenie i brak radości życia jest jeszcze bardziej dojmujący. Lustig stworzył brutalnie szczerą, odartą z pięknych słów narrację, ale jednocześnie niezwykle zagmatwaną przez wynurzenia i rozmyślania dziewczyny. Opowieść Hanki to nie tylko obrazy tragicznych warunków życia obozowego, ale powolnego odczłowieczania tych ludzi. Jej słowotok nie jest w żaden sposób poukładany chronologicznie, sporo znajdziemy wtrętów filozoficznych, wiele pytań o sens życia i to, czy po tym wszystkim jeszcze można być człowiekiem. „Skórka” jest najlepszym przykładem człowieka, a może jego wraku, jak ból i wstyd nie pozwolą o sobie zapomnieć do końca życia. Jej obozowe wspomnienia zostawione zostają z czasami po wojnie, gdy przybywszy na Węgry i powierza swoją historię żydowskiemu rabinowi. Obraz Auschwitz, tragedii narodu żydowskiego, upodlenia ludzi w zestawieniu z banałami głoszonymi przez rabina to udowodnienie, że na pewne tematy czasem nie ma odpowiedzi, a milczenie wydaje się być jedynym rozsądnym rozwiązaniem. Przeżycia i wspomnienia nawet po latach nie blakną, ba, są coraz ostrzejsze, powodują ból, smutek i pustkę emocjonalną. Życie po obozie i tragedii Shoah nie jest czasem możliwe, bo człowieczeństwo ma swoją granicę. Hanka ale i zapewne nie tylko ona jest ofiarą tragedii ogromnej maszyny zwanej faszyzmem. Zło które wytworzył ten system jest nie do opisania i jedynie można taktownie zamilczeć w obliczu tak okrutnej tragedii, i by w ten sposób oddać niemy hołd, którzy udźwignęli tą niewyobrażalną skalę okrucieństwa. Mam ogromną nadzieję, iż na naszym rynku wydawniczym znajdziemy jeszcze więcej podobnej literatury, bo takie książki są potrzebne. Holokaust musi być w taki sposób przedstawiany, by nie zakłamywać tego obrazu, ale być jak najbardziej wiernym oddaniem tej bolesnej rzeczywistości. Książka okrutnie zapada w pamięć, poddaje nas niewdzięcznemu zmierzeniu się z pytaniem, czy jest naprawdę człowieczeństwo, i czy w ogóle w współczesnym społeczeństwie jest ono jeszcze możliwe. Po lekturze „Pięknych zielonych oczu” odpowiedź nie jest taka jednoznaczna. To jedna z ważniejszych książek 2021 roku. Bardzo, bardzo polecam! 9/10