Jesteśmy społecznością, która kocha książki

"Lew jak najchętniej zgodzi się na obcięcie mu pazurów, byleby tylko nożyce trzymała ładna dziewczyna" Książka wszystkich książek. Tyle w niej literatury, co dialektyki snu i rzeczywistości, koherentnych wobec siebie. Tworzy genius loci poprzez nieskończoność zamkniętą w ciasnym pasażu. Jego bohater - flaneur odbity w kręgu świadomego i nieświadomego - otoczony jest masą, którą czuje i stapia w sobie. W "Pasażach", tej stężonej prozie, która łapczywie chwyta peryferyjne fakty i czyni z nich osnowę myśli, autor notuje ogrom nowości XIX- wiecznego Paryża. Lew to Francuzi w swej masie, poddani surrealistycznej hibernacji. Czym są "Pasaże", zadowalająco odpowiada Theodor Adorno w liście do Maxa Horkheimera z 1935 roku: "mamy do czynienia z próbą analizy XIX wieku jako <<stylu>> poprzez kategorię towaru jako obrazu dialektycznego (...)fetyszystyczny charakter towaru zostaje przyjęty jako klucz do świadomości, a przede wszystkim do nieświadomości burżuazji XIX wieku". Benjamin wyswobadza prozę z okowów jej długości, usamodzielniając każdą z nowości, każdą z informacji. Można je czytać dzięki temu jak poezję. Jednocześnie wielość tych wpisów, tych postów zadziwia. Można traktować "Pasaże" jako dzieło nieukończone, a i w pewnym sensie niezaistniałe, dostrzegając w tekście projekt, z którego dopiero mogłoby wyłonić się dzieło. Ale czy to do czegoś prowadzi? Czy te cytaty i komentarze nie łączą się w miraż erudycyjny? Czy to tylko chaotyczna pulpa literacka, czy szereg iluminacji intelektu, spryt badacza, który grupuje historię w syntezę, a z dygresji czyni właściwy przedmiot wywodu? Jak to się dzieje, że mimochodem rzucona uwaga trafia w punkt, rozbija peryferia i trafia w centrum? Nikt z Klubu Pickwicka nie powiedziałby celniej o Anglikach niż Walter Benjamin czyni to o Francuzach. Silva rerum nowoczesności, jej everyman to flaneur, jej artysta to Baudelaire, jej konwencja to art nouveau, jej tłum to jednostka.