Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Bardzo dobra praca profesora Jerzego Eislera, autora m.in. biografii Petaina. Autor opisuje postawy francuskich polityków, twórców kultury oraz społeczeństwa przez wybuchem II wojny światowej, w trakcie klęski Francuzów oraz podczas niemieckiej okupacji. W odniesieniu do lat 1940-44 nie ogranicza się do strefy Vichy, czyli tzw. Państwa Francuskiego, ale przedstawia stosunek do okupanta także na terenach bezpośrednio zajętych przez Niemców. Tytułowa kolaboracje można podzielić na kilka części. Pierwsza to oczywiści polityczna. Petain, Laval i kolaboracyjny rząd w Vichy, wsławiony deportacją Żydów do obozów koncentracyjnych. Ale nie tylko – w Paryżu działali jeszcze bardziej pronazistowscy politycy, jak Deat czy Doriot, a Niemcy prowadzili nabór do dywizji SS Charlemagne. Większość z nich to przedwojenni prawicowcy (aczkolwiek nie wszyscy),z nazizmem łączył ich przeważnie antykomunizm i antysemityzm. Kolejny aspekt to postawa ludzi kultury – pisarzy, dziennikarzy, filmowców, aktorów. Paradoksalnie nie dotykały ich żadne represje, wychodziły książki, kręcono filmy. Oczywiście nie antyniemieckie czy antynazistowskie, ale poza dziennikarzami organów przedwojennych lewicowych partii politycznych niewielu spośród nich musiało zmienić zawód. Zaś postawa niektórych budziła, delikatnie mówiąc, sprzeczne uczucia. Wreszcie najciekawszy aspekt, przemilczany i pomijany. Udział społeczeństwa w kolaboracji. Tych którzy czynnie przeciwstawiali się złu (ruch oporu) było niewielu. Większość była bierna. Ale wielu ochotników zgłaszało się na roboty do Niemiec, a marszałek Petain był naprawdę popularny. W książce pokazano zdjęcia tłumów w Paryżu słuchających jego przemówienia … 26 kwietnia 1944 roku, półtora miesiąca przed lądowaniem Aliantów w Normandii. Oczywiście nie chodziło o akceptację niemieckiej dominacji, ale o to, że w porównaniu z innymi okupowanymi krajami Francuzi mieli się zdecydowanie lepiej. Nie chcieli wojny i ofiar. Bardzo interesujący jest ostatni rozdział – rozliczenia z kolaboracją. Niewiele wyroków śmierci, w większości zaocznych, 40 000 skazanych kolaborantów, ale tylko połowa trafiła do wiezień, zaś wszyscy zostali amnestiowani w 1953 roku. Rozstrzelany premier rządu Vichy – Pierre Laval powiedział sędziom „Ja mianowałem was wszystkich. Was, którzy mnie teraz sądzicie.” Bardzo dobra monografia.