Jego najwybitniejszym dziełem jest poemat Boska komedia, uważany za arcydzieło literatury światowej i szczytowe osiągnięcie literatury średniowiecznej. Utwór jest w całości napisany po włosku.
Urodził się we Florencji w drobnoszlacheckiej rodzinie. Nazwisko Alighieri pochodzi od gockiego Aldiger, które nosiła jego babka z Ferrary. Ród Dantego należał do partii gwelfów, on sam przystał do Białych – jednej z dwóch frakcji na jakie dzieliło się stronnictwo. W 1289 roku wziął udział w bitwie pod Campaldino.
Studiował retorykę, gramatykę, filozofię, literaturę oraz teologię. Był członkiem ruchu poetyckiego Dolce stil novo. Znał i przyjaźnił się z wieloma jego członkami, między innymi Guido Cavalcantim, utrzymywał też kontakty z muzykiem Casellą i malarzem Giottem. Około roku 1285 ożenił się z Gemmą di Manetto Donati, z którą miał troje lub czworo dzieci. Wcześniej przeżył nieszczęśliwą miłość. Zakochał się w Beatrycze Portinari, po jej przedwczesnej śmierci w 1290 roku napisał swą pierwszą książkę, zatytułowaną Vita nuova (Życie nowe),w której w postaci zbioru poezji połączonych z pamiętnikiem opisuje dzieje swego uczucia. Książka została ukończona około 1294 roku. Swą ukochaną umieścił w Boskiej komedii – przeprowadza go przez Niebo.
W latach 1295–1300 zaangażował się politycznie, co zostało uwieńczone powołaniem go na urząd priora w roku 1300, wstąpił też do cechu lekarzy i aptekarzy, gdyż było to warunkiem rozpoczęcia kariery politycznej. Brał udział w zabiegach o odnowienie ligi miast gwelfickich, między innymi w poselstwie do papieża, który zatrzymał go jako zakładnika. Uchroniło go to od zemsty Czarnych, którzy zdobyli przewagę nad Białymi we Florencji. Został jednak oskarżony, skazany na grzywnę i dwa lata wygnania. Dante nie zapłacił grzywny, przez co ściągnął na siebie karę dożywotniego wygnania, a w przypadku powrotu – spalenie na stosie. Przez resztę życia błąkał się po różnych dworach Włoch i rozwijał talent pisarski. Nigdy jednak nie powrócił do swojej ojczyzny, choć oferowano mu amnestię. Zmarł w Rawennie w nocy z 13 na 14 września, wkrótce po zakończeniu pisania Boskiej komedii.
Najbardziej znanym utworem Dantego jest Boska komedia, nad którą pracował od 1308 roku aż do śmierci w 1321. Jako pierwszy pisał w dialekcie toskańskim. Dante uważał, że utwory literackie należy pisać w językach narodowych, a łacinę powinno się ograniczyć do rozpraw naukowych.
Jest to wizjonerski poemat o podróży przez Piekło, Czyściec i Raj, zawierający kwintesencję średniowiecznej myśli kulturalnej i filozoficznej. Dzieło to zostało również nasycone licznymi współczesnymi wątkami z życia społecznego i politycznego. Dzieło pierwotnie nosiło tytuł Komedia, którym w średniowieczu określano utwory o szczęśliwym zakończeniu. Dopiero Giovanni Boccaccio dodał do tytułu epitet Boska.
Widoczna jest w Boskiej komedii fascynacja symboliką liczb, przede wszystkim liczbami 3 i 9. Zarówno Piekło, Czyściec, jak i Raj mają po 9 poziomów (3×3). Do Piekła, I części Boskiej komedii, nawiązuje związek frazeologiczny „sceny dantejskie”, oznaczający wydarzenia wstrząsające, straszne, budzące grozę; wyrażenie określa zazwyczaj zachowania się tłumu ogarniętego paniką, rozpaczą, w momencie katastrofy, kataklizmu.http://
"Droga z piekła do nieba", "Wysłać kogoś do najniższego kręgu piekła", czy "Porzućcie wszelką nadzieję, Wy, którzy tu wchodzicie" to stwierdzenia, których dziś byśmy nie używali, gdyby nie poemat Dantego.
Jednak nie tylko z tych powodów warto sięgnąć po "Boską komedię". Jest swego rodzaju wyjątkowa podróż przez multiprzestrzenne światy: świat teraźniejszy (XIII i XIVw. Italia),świat przeszły, świat wyimaginowany, świat własnych przemyśleń na wielorakie tematy, świat duchowy.
Jest to również przyjemna w odbiorze satyra i krytyka na temat drogi jaką obiera Kościół pod przewodnictwem co niektórych papieży, na temat wybranych średniowiecznych monarchów, czy rozważania na temat relacji międzyludzkich średniowiecznych mieszkańców Florencji, Wenecji, czy innych ważnych miast sprzed ponad 700 lat.
Ponadto mamy tu wiele ciekawostek z mitologii greckiej i rzymskiej, a na szczególną uwagę i osobny komentarz zasługują: tłumaczenie Juliana Korsaka oraz przypisy, będące dawką niesamowitej ilości bogatych informacji.
Ciekaw jestem jaki jest odbiór "Boskiej komedii" w zależności od tłumaczenia. Która wersja bardziej odpowiada czytelnikom? Może to dobry temat dla studentów polonistyki na pracę dyplomową?
Alter ego Dante, wędruje przez piekło, czyściec i niebo by spotkać ukochaną Beatrycze. Arcydzieło. Wymaga niesamowitej erudycji, znajomości mitologii, Biblii, a także znajomości co znamienitszych mieszkańców Włoch, stąd bardziej czytelna będzie dla Włochów. Podziwiam tłumacza (Julian Korsak) frajdę sprawiały mi przypisy, stanowiące same w sobie drugie dzieło . Warto.