Krzysztof Piskorski wykreował świat pełen energii, która wypełnia całą przestrzeń, mowa o eterze, niezwykłej błękitnej emanacji zdolnej zabijać, żywić, przewozić i góry przenosić. Epoka wiktoriańska, w której rozgrywa się akcja powieści, jest czasem rewolucji parowej, jednak dla Piskorskiego było to za mało, jego pisarska kreacja sięga dalej i głębiej, tworząc dwutorową przestrzeń, gdzie obok dorożek i koni, istnieją powietrzne trakcje kolejki eterowej i gigantyczne bramy, które przenoszą do świata równoległego.

To właśnie Nowa Europa, czyli świat po drugiej stronie bramy, staje się głównym miejscem akcji i polem bitwy, bo jest to w dużej mierze powieść wojenna z rozbudowanymi elementami militarnymi. Piskorski zwinnie przemieszcza się między wątkami, ukazując zmagania bohaterów. Z jednej strony Stanisław Tyc, który w nowym świecie, dowodząc armią żołnierzy, mierzy się z trudem walki i tęsknotą za Natalie, narzeczoną, która w starym świecie chce czegoś więcej niż frywolnego picia herbaty. Jest i naukowiec, Maurice Dalmont, który wsiąkł w eterowe rozważania trochę zbyt głęboko i przez to grozi mu niebezpieczeństwo. To między tą trójką toczy się główna akcja utworu. Oczywiście wachlarz bohaterów jest o wiele większy, a ich znaczenie w powieści równie ważne, co intrygujące.

Nowe, jednotomowe wydanie „Zadry" jest wspaniałym przypomnieniem kunsztu literackiego pisarza. To zdumiewająca kreacja charakterów, wykreowanych światów i połączenia nowego ze starym. To historia równoległa, gdzie Księstwo Warszawskie ma szanse na odbudowanie Polski w Nowej Europie, to nowa historia Bonapartego, który chce, aby Francja była niezwyciężona, również po drugiej stronie.

Piskorski bawi się koncepcją eterowej energii, kreuje możliwości jej istnienia i zastosowania. To historia na nowo, w której Bonaparte i jego wojny mają nieco inny skutek, wręcz połechtany zwycięską passą, brnie dalej, chcąc więcej i więcej, ale w nowym świecie, tuż za bramą czekają nowe przeciwności i czarna magia, z którą trzeba będzie się mierzyć.

Krok po kroku czytelnik dowiaduje się o nowych eterowych odkryciach i zastosowaniach tej nie do końca opanowanej i okiełznanej błękitnej energii. Trochę to zabawa puzzlami, nie zawsze po kolei, nie zawsze czytelnikowi się wszystko pięknie składa, czasem trzeba samemu dołożyć elementy układanki. Jest tu wiele do zbadania i wiele do odkrycia, a Piskorski śmiało buduje mechanikę działania światów, tworzy nowe powiązania i zależności.

Powieść niezwykle ciekawa, czyta się ją przyjemnie i szybko, Piskorski wplótł w dialogi i monologi również fragmenty powieści epistolarnej, co dodatkowo urozmaica i tak już nabuchaną historię. Wydanie poprzedza wydarzenia dziejące się w powieści „Czterdzieści i cztery". Warto chwycić w dłoń te książę i zanurzyć się w eterowe rozważania nowej historii.

Grzegorz Śmiałek