Debiutancka powieść „Zabójcza dyscyplina” szwedzkiego autora Mata Olssona opowiada historię dziennikarza w średnim wieku, Harry'ego Svenssona, który zamierza odejść z zawodu i poświecić się nowej pasji. Mężczyzna postanawia otworzyć własną restaurację i wreszcie wieść spokojne życie. Plan Svenssona napotyka jednak na poważne przeszkody. Najpierw dziennikarz odkrywa w pokoju hotelowym zwłoki kobiety oraz śpiącego przy nich znanego muzyka. Kolejną ofiarą mordercy pada importerka win, z którą główny bohater niedawno zawarł znajomość i z którą łączy go znacznie więcej, niż przypuszcza policja. Wreszcie sprawca sam nawiązuje kontakt z dziennikarzem. Zaczyna go śledzić, przesyłać mu wiadomości i rzeczy osobiste należące do ofiar, a nawet podszywać się pod ich konta mailowe. Ostatecznie dochodzi do konfrontacji dziennikarza i chorego sadysty…

„Zabójcza dyscyplina” to powieść spójnie wpisująca się w nurt kryminałów i thrillerów skandynawskich. Książka Matsa Olssona, swoją intrygą i skonstruowaną fabułą, zdaje się reprezentować realizm niemagiczny, w którym pod warstwą kryminalnej akcji przemyca się istotne treści dotyczące społeczeństwa i najważniejszych zagadnień współczesności. W powieści Olssona, oprócz umiejętnie i wciągająco zarysowanej fabuły, znajdują się rozważania na temat aktualnej kondycji skandynawskich społeczeństw (zwłaszcza szwedzkiego), zmian, które zaszły w ostatnich dziesięcioleciach, związanych w przeważającym stopniu z rozwojem internetu i mediów społecznościowych. Autor wiele uwagi poświęca także szerokiemu spektrum zagadnień związanym z masochizmem i sadyzmem w obrębie relacji seksualnych (BDSM). Wydaje się, że w kryminale tym bez trudu odnaleźć można także wątki dydaktyczne, jak choćby zwrócenie uwagi na niebezpieczeństwo związane ze znajomościami zawieranymi w sieci.

Można zaryzykować tezę, iż konstruując swoją powieść, Olsson, czerpał wzorce od rodzimego mistrza gatunku, Henninga Mankela. Dwie równoległe perspektywy narracyjne: pierwszoosobowa głównego bohatera oraz trzecioosobowa sprawcy to bowiem zabieg, na który wielokrotnie w swoich powieściach decydował się twórca Kurta Wallandera. Także główny bohater powieści, Harry Svensson, to mężczyzna, który wiele w życiu ma już za sobą i nie musi udowadniać światu swojej wartości. To nie dziennikarz wybiera sobie temat, którym się zajmuje, lecz to niejako temat sam go znajduje. Svensson to postać, która zyskuje sympatię czytelnika. Mimo ewidentnej skłonności do kobiet oraz pewnej kompromitującej słabości, do której dziennikarz nie lubi się przyznawać, to inteligentny, cyniczny, odrobinę znudzony życiem, choć wciąż otwarty na nowe wyzwania, bohater. To postać, którą cechuje zawodowa ciekawość oraz natrętna tendencja do wsadzania nosa w nieswoje sprawy. Jednak to właśnie dzięki tym cechom Harry'emu udaje się stworzyć portret psychologiczny sprawcy: mordercy, który upokarza i morduje niewinne kobiety, a zarazem daje nauczkę przypadkowo (lub nie) wybranym mężczyznom.

„Zabójcza dyscyplina” to powieść kryminalna o dobrej wewnętrznej dynamice, wartkiej akcji i spójnej całości. Zasadnicze postacie zostały wiarygodnie i przekonująco nakreślone, a autentyczne dialogi świadczą o inteligencji autora i niejednokrotnie przyprawiają czytelnika o uśmiech. W miarę rozwoju akcji z powierzchownej na pierwszy rzut oka warstwy fabularnej wyłaniają się elementy o znacznie poważniejszym ciężarze gatunkowym, składające się na dramatyczną rodzinną historię oraz tajemnice wypierane przez lata. Wszystko to sprawia, że „Zabójcza dyscyplina” to świetna propozycja dla miłośników skandynawskich kryminałów (choć oczywiście nie tylko).

Ewelina Tondys