Czym był rajd na Fiume?

Gdyby go zredukować do minimum to była to próba wymuszenia zmian na mapie politycznej metodą faktów dokonanych. Gdyby to zrobić to wyprawa na Fiume nie byłaby niczym nadzwyczajnym w tamtym okresie. Wielu ludzi w wielu krajach Europy środkowej, południowej i wschodniej próbowało tworzyć takie fakty dokonane. Robili to Czesi, robili to Ukraińcy, robiliśmy to przecież także i my, Polacy. A tu mowa tylko o naszym bliższym otoczeniu. Wiele podobnych rzeczy przecież działo się na Bałkanach, wiele się działo pomiędzy Turcją a Grecją, wiele się działo na Zakaukaziu. Był to nieunikniony, być może, rezultat rozpadu imperiów. Do tego bałaganu przyłożył się także prezydent Wilson, powodowany szlachetnymi pobudkami, wkładając do swojej deklaracji punkty o ustaleniach granic na podstawach narodowościowych. Nie wiem czy on zdawał sobie w ogóle sprawę jak pogmatwane były stosunki narodowościowe w tych częściach Europy, nie mówiąc o tym, że tak nowa rzecz jak nacjonalizm nie zdołała się jeszcze dobrze przyjąć w wielu miejscach i wielu ludzi nie potrafiło się konkretne zdeklarować co do swojej narodowości. Tak czy inaczej pod tym względem Fiume wyjątkiem nie było.

Jednak rajd na Fiume to było o wiele, wiele więcej. Ogólnie przyjmuje się, że D’Annunzio był protoplastą włoskiego faszyzmu, swego rodzaju “Janem Chrzcicielem” wyprzedzającym Mussoliniego. I tu na pewno wiele było wspólnych elementów. Ale przecież D’Annunzio był w pewnym okresie także rewolucjonistą i anarchistą, szukającym drogi do objęcia rewolucją dużej części Świata. Niewątpliwie to co robił (i co robiło Fiume w okresie jego władzy) było także swego rodzaju piractwem i to na całkiem dużą skalę. Fiume było Tortugą XX wieku.

A na dodatek Fiume było projektem literacko-artystycznym. Byli tacy pisarze i poeci, którzy próbowali tworzyć samodzielnie historię, jak choćby nasz Mickiewicz, ale trudno mi przypomnieć sobie jakiegoś, który by odniósł znaczące sukcesy na tym polu. Tu D’Annunzio chyba nie ma sobie podobnych, takich którzy byliby w stanie pociągnąć za sobą miliony a on bardzo wielu za sobą pociągnął (a mógł o wiele więcej, gdyby w odpowiednim momencie się na to zdecydował.

To jest fascynująca historia i gdyby nie to, że ona się naprawdę zdarzyła to nigdy bym w nią nie uwierzył.

PS. Ta książka jest także po prostu znakomitą i dość wyjątkową książką historyczną wśród wydanych w ostatnich latach. Wyjątkowe jest to, że autor “nie poszedł na ilość”. Z całą pewnością dało się napisać książkę tysiącstronicową, po której przeczytaniu powiedziałbym “świetnie ale nigdy więcej nie chcę wracać do tematu”, jak to się dzieje w przypadku nowych tomiszczy. A tu raptem 230 stron, po których przeczytaniu pozostaje lekki niedosyt “chciałbym wiedzieć troszkę więcej”. A do tego czyta się jednym tchem!

Czym był rajd na Fiume?

Gdyby go zredukować do minimum to była to próba wymuszenia zmian na mapie politycznej metodą faktów dokonanych. Gdyby to zrobić to wyprawa na Fiume nie byłaby niczym nadzwyczajnym w tamtym okresie. Wielu ludzi w wielu krajach Europy środkowej, południowej i wschodniej próbowało tworzyć takie fakty dokonane. Robili to Czesi, robili to Ukraińcy,...