Książka z pewnością godna polecenia. Porównując ją z inną biografią Talleyranda pióra J. Orieux ("Talleyrand czyli niezrozumiany sfinks", PIW 1989) zauważyć trzeba większy obiektywizm i krytycyzm angielskiego Autora (krytycznego zwłaszcza wobec pamiętnikow głównego bohatera, w których celowo i świadomie podawał fałszywe informacje, by przedstawić się w korzystnym świetle) oraz twarde stąpanie po ziemi. R. Harris obala np. pewne mity, które wykreował sam Talleyrand oraz częściowo jego rodzina (niezwykle starożytne pochodzenie rodu od pierwszoplanowych feudałów doby karolińskiej - w rzeczywistości Talleyrandowie nie zajmowali aż takiej pozycji, czy rzekoma niechęć rodziców do pierworodnego syna, spowodowana jego wrodzonym kalectwem - sam Talleyrand pisał o zawinionym przez brak zainteresowania rodziców wypadku w dzieciństwie, który miał zniekształcić jedną ze stóp). Autor ukazuje meandry talleyrandowskiej "realpolitik", którą wzniósł na wyżyny podczas Kongresu Wiedeńskiego. Potrafił przekształcić Francję z państwa przegranego, mającego zostać poddanym osądowi i ponieść koszty wojen rewolucyjno-napoleonśkich, w pełnoprawne mocarstwo, współdecydujące o losach Europy. Uczynił to powiększając rozdźwięki i skłócając potęgi kolalicji antyfrancuskiej (zorganizował wspólny front Wielkiej Brytanii, Austrii oraz Francji przeciwko Rosji i Prusom). Przy okazji R. Harris daje brutalny, chłodny i obiektywny opis sytuacji sprawy polskiej na Kongresie. Talleyrand uważał osobiście, iż rozbiory naszego kraju zachwiały równowagę europejską i przywrócenie niepodległej Polski byłoby korzystne dla Francji oraz ogólnego pokoju. Równocześnie zdawał sobie jednak sprawę, iż wobec wspólnego frontu w tej sprawie Rosji oraz Prus kwestia jest beznadziejna i żadne starania nie mają sensu. Nie podjął więc ich wcale i skoncentrował się na torpedowaniu planów Rosji i Prus (obydwu tych państw nie lubił i uważał za zagrożenie dla Europy) w innych punktach. Tego rodzaju chłodne, beznamiętne podejście do postaci Talleyranda to zaleta pracy (zazwyczaj nie potrafią się na coś takiego zdobyć rozemocjonowani Autorzy francuscy).
Z drugiej strony daje się zauważyć pewna sztywność pióra. Nararcja jest beznamiętna, w miarę obiektywna ale sucha, nawet wtrącane dość często anegdoty nie potrafią jej ożywić. A to istotna wada w przypadku Talleyranda, który słynął z dowcipnych, ciętych i tarfnych bon motów oraz świadomie uczynił z nich jedno z narzędzi kreowania nastrojów czy wręcz prowadzenia polityki. Brakuje też szerszego naświetlenia tła epoki, niezwykle burzliwej w dziejach Francji i całego kontynentu. Talleyrand działał stosownie do współczesnych sobie okoliczności, których jednak Autor nie omawia w bardziej dogłębny sposób.
Książkę warto przeczytać dla jej zalet, dopełnia bowiem pozostałe, dostępne biografie. Aby uzyskać pełniejszy obraz należy jednak zajrzeć również do innych opracowań życia tej intrugującej postaci.

Książka z pewnością godna polecenia. Porównując ją z inną biografią Talleyranda pióra J. Orieux ("Talleyrand czyli niezrozumiany sfinks", PIW 1989) zauważyć trzeba większy obiektywizm i krytycyzm angielskiego Autora (krytycznego zwłaszcza wobec pamiętnikow głównego bohatera, w których celowo i świadomie podawał fałszywe informacje, by przedstawić się w korzystnym...