Po latach niewypowiedzianego okrucieństwa wojna zbliża się ku końcowi. W słusznym strachu przed Armią Czerwoną tysiące ludzi próbują ewakuować się z Prus Wschodnich. Na tej trudnej ścieżce splatają się losy trojga młodych osób trzech narodowości: Joany, Floriana i Emilii. Każde z nich z traumatycznymi przeżyciami skrywa własne tajemnice. Tajemnice tym cenniejsze, że w czasie wojny potrafią być ostatnią nieodebraną rzeczą z przeszłości. Młodzi ludzie próbują za wszelką cenę dostać się na pokład statku Wilhelma Gustloffa. Ściga ich Armia Czerwona, a popycha do przodu coś znacznie potężniejszego niż ludzka wola przetrwania.

Niezależnie od scenerii, w której czytamy tę historię, dotkliwie odczuwamy pod stopami śnieg i gryzący w policzki mróz początku 1945 roku oraz przygniatający ciężar wiedzy o tej największej morskiej tragedii w dziejach żeglugi i tragicznych wydarzeniach, które się wtedy rozegrały. Czy przez to ta książka wywołuje gęsią skórkę? Nie tylko. Głównie przez detale. Piosenka z przeszłości, pudełko w plecaku, maszyna do szycia, łuska od naboju, matczyne buty oddane z miłością. Detale narracji mówiące tak wiele… A to wszystko w deszczu bomb.

W głowie każdego z trojga bohaterów „spędzamy” zaledwie 2–3 strony, po czym przeskakujemy do rzeczywistości kolejnego z nich. Każdy przedstawia inny punkt widzenia, dzięki czemu śledzimy ich oczami rzeczy pozornie niedostrzegalne dla pozostałych. Choć opis książki mówi nam o trzech narratorach, to jest ich o jednego więcej. Czemu? Tego nie dostaniemy na tacy. Autorka zastosowała znamienny, dający do myślenia zabieg. Pewnych osób nie można nazwać bohaterami, mimo że dostają własne rozdziały.

Na początku książki mamy mapę z 1939 roku, by na samym końcu znaleźć mapę z czasów współczesnych. Nota od autorki pozwala nam zrozumieć jej motywacje do pisania o wojnie, a także dostarcza informacje o badaniach i źródłach. Pisanie o wojnie jest niewyobrażalnie trudne. Chwała tym, którzy się odważyli, a na dodatek zrobili to dobrze.

Mówi się, że czas wojny to czas, kiedy Bóg odwrócił wzrok. My, ludzie współcześni, zaślepieni własną wygodą i pozornym poczuciem bezpieczeństwa, czujemy zawstydzającą ulgę, że nie musimy mierzyć się z tym, co nasi bohaterowie, nasi przodkowie. Właśnie dlatego potrzebujemy książek takich jak ta, bo najgorsze, co możemy zrobić, to odwrócić wzrok od historii oraz zapomnieć o wielkiej tragedii, która wydarzyła się na pokładzie Wilhelma Gustloffa, i o ludziach, którzy stali się solą morza.

Anna Gajewska