Patos, Etos i Pan Wołodyjowski – to trzej muszkieterowie mojego czytelniczego dzieciństwa. Miałam jakieś 11-12 lat, gdy rodzice uznali, że czas zaznajomić mnie z Trylogią Sienkiewicza. Od tej pory wiek XVII kojarzył mi się wyłącznie ze stadem dzielnych mężczyzn, którzy to dla dobra Ojczyzny przez duże O byli gotowi wysadzić się w powietrze (kto nie płakał po Panu Michale, niech pierwszy rzuci kamieniem!). Kobiety występowały w tym czasie wyłącznie w roli paprotek, tudzież sukulentów, które – oczekując na wodę (czyli tych dzielnych mężczyzn) – gotowe były znieść wiele, a nawet bardzo wiele, ze zwiędnięciem włącznie (kto nigdy nie ususzył kaktusa, niech pierwszy…).
Piszę o tym dlatego, że obie części „Makowej spódnicy” osadzone są w tym samym wieku XVII – pierwsza część to okres mniej więcej potopu szwedzkiego właśnie, druga – kolejne pięciolecie, do 1665 roku. Akcja dzieje się na terenie obecnego województwa lubuskiego, co ma znaczenie o tyle, że były to wówczas obszary graniczne – za miedzą były tereny Brandenburgii, podczas gdy od północy graniczono z terenami należącymi wówczas do Szwedów. Tym razem jednak patrzymy na ówczesny świat głównie z kobiecej perspektywy, choć pojawiają się tu i męskie, bardzo porządnie zresztą nakreślone, postacie. Wojna jest, owszem, nie jest to jednak sens życia bohaterów, choć niewątpliwie bez niej byłoby im znacznie prościej.
Przyznaję, że przez pierwsze 50 stron brnęłam z lekkim trudem. Nie czułam ani narracji, ani samej opowieści. Na szczęście jestem w tej grupie, a tu osoby, które wydają mi się ze mną czytelniczo w miarę kompatybilne, twierdziły, że warto. Zaufałam, przebrnęłam i teraz sama bardzo namawiam Was do lektury. Dlaczego? Najlepiej będzie odpowiedzieć przy pomocy małego FAQ.
Zatem. Czy to historia o czarownicach? I tak, i nie. Wątek czarownic pojawia się bowiem w zasadzie dopiero w części drugiej, a i tam w wersji mocno sceptyczno-realistyczno-bolesnej (czy czarownice istniały? Zdaniem wielu mężczyzn, poszukujących uproszczeń, usprawiedliwień i rozgrzeszeń – oczywiście; faktycznie – niekoniecznie. Śmierć wielu posądzanych o czary kobiet jest jednak faktem).
Czy to historia o bólu i znoju codzienności? O tak, bardzo.
Czy pierwsza część różni się od drugiej? A owszem. W pierwszej części autorka rysuje postaci i charaktery, kreśli sytuacje i tło, stawia pytania. W drugiej pojawiają się odpowiedzi i rozwiązania. Czy miłe i przyjemne? Ni cholery, choć nieco osłody jako dzielni czytelnicy dostaniemy.
Czy tytułowa makowa spódnica odgrywa jakąś rolę? I owszem. Wyobraźcie sobie wieś w XVII wieku, gdzie masz tylko to, na co sobie ciężko zapracowałeś/aś lub samemu zrobiłeś/aś, a i to przy dużej dozie szczęścia. Spódnica w pięknym makowym kolorze jest w tym świecie widomym znakiem odwagi, siły i chęci sięgania po więcej niż życie chciałoby ci dać. Raz się uda, raz się nie uda, ale jeśli nie spróbujesz, będziesz żałować.
Czy są tu Patos, Etos i Pan Wołodyjowski? No nie, ani trochę, a nawet wręcz przeciwnie. W obliczu przetaczającej się obok wojny (a w XVII wieku był ich dostatek) występują natomiast lawirowanie, knucie i odwracanie kota ogonem, a wszystko wyłącznie w trosce o własne interesy, ze szczególnym uwzględnieniem majątkowych. Co to robi czytelnikowi? Ano nic złego. Czytelnik myśli sobie bowiem, że – kurczę – ludzkie to takie. I jakżeż nieustająco aktualne.
Czy warto? O tak, i to jeszcze jak, by zacytować klasyka. Mi mocno kojarzyło się to z przeczytanymi latem „Wiedźmami z Manningtree”, tyle że w wersji znacznie udoskonalonej. Tam była Anglia i początek wieku XVII, tu mamy nasze realia i kilkadziesiąt lat później, ale sens i zarys historii są mniej więcej takie same. Wykonanie natomiast o niebo lepsze. Było kiedyś takie hasło: „Dobre, bo polskie”. Do „Makowej spódnicy” pasuje jak ulał.

Patos, Etos i Pan Wołodyjowski – to trzej muszkieterowie mojego czytelniczego dzieciństwa. Miałam jakieś 11-12 lat, gdy rodzice uznali, że czas zaznajomić mnie z Trylogią Sienkiewicza. Od tej pory wiek XVII kojarzył mi się wyłącznie ze stadem dzielnych mężczyzn, którzy to dla dobra Ojczyzny przez duże O byli gotowi wysadzić się w powietrze (kto nie płakał po Panu Michale,...