Sukces serialu „Unorthodox”, nakręconego na podstawie wspaniałej książki, którą niedawno miałam przyjemność przeczytać i zrecenzować, niewątpliwie rozbudził zainteresowanie kulturą chasydów — także w naszym kraju. Wystarczy, choć pobieżnie przejrzeć ofertę polskich księgarń, by zauważyć rosnącą liczbę pozycji na ten temat — czasem są to wspomnienia byłych członków ultrakonserwatywnej społeczności, a czasem książki ludzi, którzy po prostu postanowili zbadać panujące w niej zasady. Do tej drugiej grupy należy „OK, amen. Miłość i nienawiść w świecie nowojorskich chasydów” - reportaż szwedzkiej dziennikarki Niny Solomin.

Chasydzi to wyjątkowo zamknięta społeczność, więc sam fakt, że autorce udało się zajrzeć do ich świata, należy uznać za jej wielki sukces. A łatwo nie było — Solomin szczegółowo opisuje swoje pierwsze próby przebicia się przez niewidzialny mur, którym ortodoksyjni Żydzi odgradzają się od obcych. Po wielu wysiłkach, rozczarowaniach i błędach dziennikarka w końcu zdołała pokonać przeciwności — poznała kilka chasydzkich rodzin, które zgodziły się opowiedzieć jej o swoim życiu.

„OK, amen” to książka, która zawiera całkiem szczegółowy opis początków chasydyzmu, ale koncentruje się na historiach jego dzisiejszych, byłych lub obecnych, wyznawców — wśród bohaterów reportażu znajdziemy chasydów ortodoksyjnych od pokoleń, tych niedawno nawróconych, a także tych zbuntowanych. To oni oprowadzają Solomin, a przez to również nas, po tym przedziwnym świecie, pokazują, jak spędzają święta i dni powszednie, jak wychowują potomstwo, w co się ubierają i co jedzą, jakimi torami płyną ich myśli. Wszystkie te historie układają się w wyrazisty obraz społeczności, która bardzo boi się wszelkich zmian i wytrwale opiera się wpływom z zewnątrz.

„OK, amen” to niewątpliwie cenne źródło wiedzy na temat życia chasydzkiej wspólnoty, jednak w niektórych obserwacjach autorki można dostrzec pewną naiwność, a może po prostu nadmiar dobrej woli. Widać to szczególnie we fragmencie dotyczącym seksu i rzekomych przywilejów kobiet w tej sferze. Solomin stwierdza, że według żydowskiego prawa „mężczyzna winien w pierwszej kolejności zadowolić swoją żonę”, ale jakoś trudno uwierzyć w istnienie tej zasady — pamiętajmy, że mowa tu o świecie, w którym mężczyźni nie mają najmniejszego pojęcia o tym, jak zbudowane jest kobiece ciało, a całą edukację seksualną, jaką odbywają przed ślubem, można streścić w zdaniu: „Zrób to szybko”. Solomin wspomina również o tym, że religijne przepisy regulują liczbę stosunków, jaką małżonkowie powinni odbywać w zależności od zawodu wykonywanego przez mężczyznę, ale przedstawia tę kwestię jako coś pozytywnego — zupełnie inaczej niż Deborah Feldman w „Unorthodox” (szczegóły też nie całkiem się zgadzają). Czy według Solomin chasydka ma prawo odmówić mężowi seksu? Tego niestety się nie dowiemy — może autorka wolała nie zastanawiać się nad takimi pytaniami?

„OK, amen” to jednak ciekawa, łatwa w odbiorze propozycja dla wszystkich, którzy pragną lepiej poznać życie nowojorskich chasydów, przekonać się, jak postrzegają oni samych siebie i całą resztę świata. Nie wiem, czy tę książkę można nazwać drogą do zrozumienia ultrakonserwatywnych, religijnych reguł (bo niektóre rzeczy po prostu nie mieszczą się w głowie), ale na pewno warto ją przeczytać.

Małgorzata Pawlak