„O tej kobiecie można z pewnością powiedzieć tylko kilka zdań. Maria Magdalena jest blisko innych apostołów, a jednocześnie trudno ją dostrzec, trzeba wiedzieć, gdzie patrzeć”.

Nie będzie przesadą, jeśli powiem, że Maria Magdalena jest jedną z najbardziej frapujących kobiet Nowego Testamentu. Ta tajemnicza postać od zawsze rozpalała wyobraźnię. Niemal w każdej epoce starano się zrekonstruować jej biografię, dochodząc czasem do zupełnie fantastycznych wniosków. Mistrzem w tej dziedzinie okazał się Dan Brown, czerpiąc obficie z wcześniejszych legend i historii o tej świętej. W swojej głośnej powieści „Kod Leonarda da Vinci” przedstawił ją jako żonę Jezusa i matkę jego dzieci. Według niego to ona była „graalem”, który przechował krew Chrystusa. Nie muszę dodawać, że teoria ta nijak ma się do wizji katolickiej. Brown rozpoczął na nowo dyskusję o tej postaci. Wystarczy spojrzeć na liczbę książek jej poświęconych, aby zrozumieć jej fenomen.

Wydaje się, że Maria Magdalena jest świętą szczególnie bliską papieżowi Franciszkowi. Dość powiedzieć, że Ojciec Święty specjalnym dekretem „Apostołka apostołów” podniósł wspomnienie jej poświęcone do rangi święta (obchodzimy je 22 lipca).

Kościół w kolekcie mszalnej nazywa ją „pierwszą zwiastunką wielkanocnej radości”. Na mocy tegoż dekretu Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów opublikowała własną prefację poświęconą tej świętej. Odtąd Kościół wielbi ją jako tą, którą Chrystus „zaszczycił apostolską misją wobec apostołów”.

Powyższy wstęp jest konieczny, abyśmy zrozumieli, że Kościół nigdy nie deprecjonował – jak uparcie twierdzą niektórzy – tej postaci. Co więcej, zarówno na Wschodzie, jak i na Zachodzie cieszy się ona od zawsze wielką czcią.

Czy jednak wiemy o niej coś więcej? Co jesteśmy w stanie pewnego powiedzieć o tej niezwykłej kobiecie, którą Nowy Testament wspomina aż dwanaście razy? W tym miejscu z pomocą przychodzi nam Paweł F. Nowakowski ze swoją książką „Maria Magdalena. Historia najbardziej tajemniczej kobiety w Biblii”. Publikacja ta ukazała się nakładem wydawnictwa Znak. Autor jest historykiem i teologiem, pracownikiem Akademii Ignatianum w Krakowie.

Należy zaznaczyć, że książka ta nie jest klasyczną biografią. Jest to w pełni zrozumiałe, zważywszy na to, jak niewiele jest źródeł. Jest to raczej reporterskie śledztwo, w którym Nowakowski wiernie podąża tropem Marii Magdaleny. Opisuje, jak postrzegano jej osobę na przestrzeni wieków. Sporo miejsca poświęca papieżowi Grzegorzowi Wielkiemu, który utożsamił jej postać z nawróconą grzesznicą. Autor stwierdza, że ta „niefrasobliwość” papieża miała daleko idące konsekwencje dla zachodnich chrześcijan. Osąd ten potwierdzała słynna „Złota legenda”.

Oprócz tego Nowakowski przywołuje obecne w historii wyobrażenia o Marii Magdalenie. Przytacza nawet najbardziej nieprawdopodobne historie. Sporo miejsca poświęca też roli i znaczeniu kobiet w historii zbawienia. Często odwołuje się do Starego i Nowego Testamentu. Pisze o kobietach skupionych wokół Jezusa.

Jeden z wątków „śledztwa” dotyczy gnozy i gnostyckich ewangelii apokryficznych. To właśnie na nie powołują się ci, którzy chcą udowodnić cielesny związek Jezusa z Marią Magdaleną.

Lektura książki prowadzi do wniosku, że najpiękniejszym tytułem, jakim można określić Marię Magdalenę, jest bez wątpienia „świadek zmartwychwstania”. To właśnie z tego powodu nazywana jest ona apostołką apostołów. Jak stwierdza autor, „zmartwychwstanie staje się fundamentem tożsamości samej Marii Magdaleny”.

Wspomnę jeszcze, że książka zawiera reprodukcje dzieł sztuki przedstawiające Marię Magdalenę. Możemy zobaczyć, jak jej postać wyobrażali sobie malarze na przestrzeni wieków.

Reasumując, stwierdzam, że książka Pawła F. Nowakowskiego jest – jak pisze sam autor – „przewodnikiem po tych obrazach Marii Magdaleny, z którymi spotykamy się najczęściej”. Dodam tylko, że przewodnikiem bardzo udanym. Autor nie goni za sensacją, ale stara się obiektywnie przedstawić obraz „najbardziej tajemniczej kobiety w Biblii”. Czas poświęcony na lekturę tej książki z pewnością nie jest czasem straconym.

Wojciech Sobański