Książki autorów pochodzących z Bliskiego Wschodu często poruszają temat cierpienia i problemów, z którymi mierzą się mieszkańcy tego regionu. Nie inaczej jest z powieścią Hakana Gündaya „Mało”. Pisarz pochodzenia tureckiego opowiedział historię dwojga młodych ludzi, dla których życie obróciło się w koszmar niewyobrażalny dla przeciętnego człowieka.

Jako pierwszą poznajemy dziewczynkę o imieniu Derdâ. Mimo młodego wieku spotyka ją los podobny do wielu innych muzułmanek – zostaje zmuszona do przerwania edukacji i poślubienia starszego od siebie mężczyzny. Wyjeżdżają razem do Londynu, gdzie jej życie zamienia się w piekło. Derdâ nie może opuszczać domu, mając kontakt jedynie ze starszymi muzułmańskimi kobietami i sadystycznym mężem. Udana próba ucieczki z tej społeczności nie jest bynajmniej końcem jej problemów. Szybko okazuje się, że także na wolności życie jest pełne niebezpieczeństw i cierpienia.

Drugą postacią jest chłopiec o imieniu... Derda. Jego życiorys okazuje się jeszcze bardziej przerażający. Osierocony przez matkę, z ojcem przebywającym w więzieniu, musi wziąć los w swoje ręce i zadbać o przetrwanie. Autor przedstawią całą społeczność dzieci o podobnym losie, żyjących z datków za mycie grobów. Takie otoczenie nie pozostaje bez wpływu na psychikę Derdy, który schodzi na ścieżkę przestępstwa.

Jak można się domyślić, po wielu latach cierpień i upokorzeń, bohaterowie nawiązują ze sobą kontakt. Derdâ zauważa wtedy, że „znają się mało”, jednak słowo „mało” (po turecku „az”) zawiera w sobie cały alfabet, a w nim zawarte są wszystkie litery i napisane nimi słowa. Te dwie litery są swoimi przeciwieństwami, ale jednocześnie są sobie przeznaczone. Podobnie jest właśnie z tymi postaciami – choć wychowały się w dwóch różnych krajach, podążając odmiennymi ścieżkami, to pokonywały każdą przeszkodę na swojej drodze, by ostatecznie być razem.

Powieść Gündaya jest przepełniona cierpieniem, które swoimi rozmiarami potrafi przerazić i wywołać łzy u czytającego. Ostatecznie jednak bohaterowie o tym samym imieniu są w stanie odnaleźć siebie nawzajem i zyskać tak długo poszukiwany spokój ducha. Jest to po części opowieść symboliczna, zawierająca dużą liczbę zbiegów okoliczności i kilka metaforycznych opisów, przedstawiająca straszną i jednocześnie piękną historię dwojga dusz.

Jarosław Olejnik