Kolejna książka z serii zaglądania do kryształowej kuli i przewidywania przyszłości. Przy czym ma ona niewiele wspólnego z wizjonerstwem, gdyż opiera się na szczegółowej analizie dziejów ludzkości, z której na podstawie m.in. danych statystycznych oraz prawidłowości wydarzeń historycznych można wysnuć pewne algorytmy i przy ich pomocy przewidzieć sekwencję zdarzeń. Trudno przypuszczać też, aby ludzie pokroju Attaliego nie wspomagali się w gromadzeniu materiału do swych prac think tankiem doradców oraz mocą obliczeniową AI. Jeśli do tego dodać fakt, że sam autor ma/miał wpływ na kreowanie wielkiej polityki, gdyż pełnił funkcję doradcy prezydentów Francji, to tym bardziej zwiększa się prawdopodobieństwo jego futurystycznych wizji. A jest się czego bać...

Jacques Attali jest z wykształcenia ekonomistą i ten aspekt bardzo rzutuje na ocenę faktów i prognozy czynione na następne 50 lat (licząc od 2006 r., gdyż wtedy książka była wydana). To właśnie z perspektywy rozwoju gospodarczego i finansowego ocenia w głównej mierze przeszłość. Ponadto, przewiduje on trzy fale przyszłości: hiperimperium, hiperkonflikt oraz hiperdemokraję. Duży wpływ w tych przemianach świata Attali upatruje również w rozwoju technologicznym, zmianach klimatycznych oraz kurczeniu się zasobów naturalnych, w tym głównie wody oraz ropy. W ogólnoświatowym konflikcie przewiduje, że mogą być użyte wszystkie możliwe rodzaje broni, w tym nanotechnologiczna (tzw. szara maź, z niebieską mazią jako antidotum, lecz o ograniczonym dostępie) oraz biologiczna z ukierunkowaniem na wyeliminowanie określonych grup etnicznych. Wieszczy również koniec państw, jakie dotąd znamy, gdyż w trakcie przekształceń praktycznie większość aspektów naszego życia i instytucji zostanie sprywatyzowanych, łącznie z policją, służbą zdrowia, firmami ubezpieczeniowymi, rozrywkowymi oraz wojskiem. W trakcie przemian dzisiejszy Świat Zachodu pod względem organizacyjnym, korupcji, chaosu oraz przemocy bardziej upodobni się do Afryki, niż jakby się można było spodziewać odwrotnie, że to Afryka będzie starała się upodobnić do starego kontynentu. Dokona się więc pewien regres cywilizacyjny.

Attali uważa jednak, że wszystko zależy od samych ludzi i tego, jaką drogę obiorą i te poszczególne etapy przemian mogą przebiegać nieco inaczej. Nie podaje jednak w jakiś szczegółowy sposób, na czym te różnice miałyby polegać, pada za to wiele okrągłych frazesów typu: promowanie technologii przyszłości, tworzenie sprawiedliwego społeczeństwa, zwiększenie wydajności rynku, sprzyjanie przemysłowi związanemu z polepszaniem samopoczucia, wzmocnienie środków służących do zachowania wpływów i suwerenności. Podkreśla też, że wszystko ideały K. Marksa wcale w nie tak odległej przyszłości będą mogły się urzeczywistnić, natomiast przyszłość należy do nomadów oraz altruistycznych transludzi. Ludzkość zaś czeka totalna inwigilacja supernadzoru i autonadzoru.

Attali uważa jednak optymistycznie, że to właśnie "Europa ma największe szanse na stworzenie pierwszego na świecie terytorium, gdzie panować będzie harmonia w stosunkach międzyludzkich". Tę doskonałą formę ludzkość osiągnie, gdy dojdzie do narodzin hiperdemokracji oraz stworzenia rządu światowego, a do tego można będzie doprowadzić m.in. przez połączenie G-8 oraz Rady Bezpieczeństwa ONZ.

Na samym końcu, w Dodatku autor zadaje pytanie: A co czeka Polskę?
Tutaj uwaga spoiler! Jeśli nie chcesz przed lekturą poznać opinii autora, pomiń cały następny akapit.

Na początku Attali podaje przyczyny, dlaczego Polska nigdy nie została dominującym mocarstwem europejskim, a wśród nich wymienia m.in.: nadmierne wspieranie rolnictwa kosztem przemysłu, technologii związanych z mobilnością, zaniedbanie budowy floty wojennej i handlowej oraz fakt, że nie stworzyła lub zatrzymała wystarczająco dużo klasy twórczej (badaczy, inżynierów, przemysłowców). Autor przyszłość Polski uzależnia od tego "czy zbuduje wielki port i wielką platformę finansową; czy opanuje technologie przyszłości, stworzy własną geopolitykę i zawrze niezbędne przy tym sojusze". Jak pisze - "Niewątpliwie właśnie wszystko to czyni, a radzi sobie przy tym lepiej niż wiele innych krajów, dzięki olbrzymiej witalności, umiejętności przyciągania przemysłowców, finansistów, artystów, przedsiębiorców oraz dzięki bogatym zasobom naturalnym. Dlatego ten wspaniały kraj może stać się gospodarczym i politycznym centrum Europy Wschodniej i Morza Bałtyckiego". Attali jednak wśród największych wyzwań naszego kraju widzi kryzys demograficzny i wszystko uzależnia właśnie od tego, jak sobie z tym problemem poradzimy.

Pomimo raczej optymistycznej wizji dla naszego kraju, książka w ogólnym odbiorze bardzo przygnębiająca, tym bardziej, gdy się sprawdzi, kto ją napisał... Przy polecaniu tego typu lektur zawsze istnieje ryzyko, że książki te dodatkowo staną się inspiracją ludzi wpływowych, a niekoniecznie mających dobre intencje dla ludzkości. Gorzej, gdy nie mamy już tych obaw...

Kolejna książka z serii zaglądania do kryształowej kuli i przewidywania przyszłości. Przy czym ma ona niewiele wspólnego z wizjonerstwem, gdyż opiera się na szczegółowej analizie dziejów ludzkości, z której na podstawie m.in. danych statystycznych oraz prawidłowości wydarzeń historycznych można wysnuć pewne algorytmy i przy ich pomocy przewidzieć sekwencję zdarzeń. Trudno...