Niestety tom 4 jest równie nudnie napisany jak poprzedni, mimo że treść przecież taka ciekawa. Mam wrażenie, że jest to cecha stylu, która nie pochodzi z tłumaczenia. Kolejne rozdziały są pisane przez różnych autorów, więc najwyraźniej to wspólna maniera, która z jakiegos powodu działa mi na nerwy.

Sprowadza się chyba głównie do przedstawiania faktów w trybie "niezależna federacja zdań", często bez połączeń przyczynowo-skutkowych lub podsumowujacych wniosków. Kiedyś uważałabym, że po prostu jest to pozycja ambitna i to moja wina, że nie widzę jasno, jak ze szczegółowego i wieloaspektowego obrazu wyłania się konstrukcja dominujących trendów epoki. Jednak czytałam już sporo popularnonaukowych książek i mimo wszystko nie wydaje mi się, by problem był we mnie. Poza tym - czasem i owszem, wyłania się! Wtedy książka ta staje się o wiele ciekawsza.

Obejmuje ciekawy okres. Rozpoczyna się od Rewolucji Francuskiej, lecz potem zaczyna się już nowoczesność, pojawiają się jej znane nam objawy (wielkie miasta fabryczne, burżuazja z jej rytuałami, nawet osiedla robotnicze), a jedne z ostatnich zdjęć to para małżeńska na rowerach i chłopcy wyruszający pociągiem na Wielką Wojnę.

Polskiego czytelnika nieobytego z tematem może zdziwić, jak szybko przebiegały we Francji procesy sekularyzacyjne (Rewolucja pozostawiła pewien społeczny klimat), nam znane z dużo późniejszych czasów.

Ciekawa jest historia rodziny Cadbury (tak, wszystko wskazuje na to, że TYCH Cadbury od kakao), pokazująca, jak w miarę bogacenia się przedsiębiorcy żona ze wspólniczki mieszkającej na pięterku nad sklepem staje się "delikatną damą", odciętą kompletnie od interesów i zamieszkującą w pięknej rezydencji z dala od fabryki. Czyli jak awans społeczny burżuazji oznaczał równocześnie cofnięcie się w kwestii niezależności kobiet.

Podobnie nie można oderwać sprawy praw kobiet od losu warstwy robotniczej, w której dyskusja toczy się wokół pytania, czy robotnik płci męskiej "powinien" dostawać "pensję rodzinną" czyli taką, która pozwoli jego żonie zostać z dziećmi, czy też oznacza to, że pensję niższą dostaną... nieletnie dziewczynki dźwigajace ciężary w kopalni. Ogólnie obszerne i przygnębiające rodziały o robotnikach, nawracających problemach z kwaterowaniem ich w miastach (nieliczne próby z mieszkalnictwem socjalnym: jak rozumiem głównie eksperymentalne, ale ciekawe).

Równie dużo przeczytamy o rodzinach zamożnych, tych, które wzywają do domu prywatnych doktorów, wysyłają dzieci do szkół, chadzają z wizytami i "przyjmują" o konkretnych godzinach, udają się do letnich rezydencji (lub biedniejsi z czasem - na wakacje), w podróże poślubne (często zbyt wyczerpujące dla młodych mężatek, bywa że szybko ciężarnych). Zaskakuje stwierdzenie, że francuska burżuazja (już) w XIX wieku była "maltuzjańska" co stanowi eufemizm na znaczną kontrolę narodzin. Zważywszy zawodność ówczesnych środków antykoncepcyjnych narzucają się dwa skojarzenia - aborcje oraz prostytucja. Być może oba trafne.
Jednak wydaje mi się, że w Polsce taki model rodziny stał się popularny dopiero później?

Ponadto: obyczaje religijne (np. pierwsza komunia katolików, późniejsza niż teraz), choroby zakaźne i psychiczne (oraz możliwość zamknięcia "w zakładzie" osób niewygodnych rodzinnie), więzienia i internaty jako skrajny przypadek życia w sumie już nie "prywatnego", podejście do seksualności podobno nieco zmieniające sie wraz z upływem stulecia (od "niewinności" ku nieco większemu wyzwoleniu). Konstrukcja kamienic wielkomiejskich z ich klasową hierarchią pięter. Wieś miga tylko przez chwilę w tle, podobnie pałace najbogatszych.

Tematy fascynujące, ale naprawdę mam wrażenie, że można to było napisać lepiej.

Niestety tom 4 jest równie nudnie napisany jak poprzedni, mimo że treść przecież taka ciekawa. Mam wrażenie, że jest to cecha stylu, która nie pochodzi z tłumaczenia. Kolejne rozdziały są pisane przez różnych autorów, więc najwyraźniej to wspólna maniera, która z jakiegos powodu działa mi na nerwy.

Sprowadza się chyba głównie do przedstawiania faktów w trybie "niezależna...