Britt-Marie potrafi jasno powiedzieć, jaka nie jest. Nie jest mianowicie krytyczna, bynajmniej. Nie ma też w zwyczaju oceniać ludzi, a już z pewnością nie jest pasywno-agresywna – choć, mimo jej zapewnień, wszyscy wokół wydają się uważać inaczej. Jednak o wiele trudniej byłoby jej powiedzieć, jaka jest i kim jest, może dlatego, że przez lata pozwalała, żeby to mąż ją definiował i zgadzała się żyć w kłamstwie, dopóki prawdy na temat jego zdrad nie dało się dłużej ignorować. I tak w wieku sześćdziesięciu trzech lat, pocierając na palcu ślad po obrączce, Britt-Marie udaje się do urzędu pracy, a stamtąd do maleńkiego Borg, miasteczka na wymarciu, gdzie niemal wszystko zostało zamknięte z powodu kryzysu. Czy Borg i jego mieszkańcy pomogą Britt-Marie uporać się z kryzysem we własnym życiu? A może to ona pomoże im? Bo oto Britt-Marie ma szansę pokazać, na co ją stać, jako trener młodzieżowej drużyny piłki nożnej – mimo że ani nie lubi, ani nie rozumie tego sportu.

„Britt-Marie tu była” to kolejna powieść Fredrika Backmana, szwedzkiego pisarza, autora książek „Pozdrawiam i przepraszam” i „Mężczyzna imieniem Ove”. Tytułowa bohaterka pojawiła się w „Pozdrawiam i przepraszam” jako raczej negatywna postać poboczna. I rzeczywiście, trudno lubić Britt-Marie, którą przy pierwszym spotkaniu najłatwiej byłoby nazwać jędzą albo wredną babą. Neurotyczna, przerażona tym, co mogliby sobie o niej pomyśleć ludzie, a równocześnie (wbrew własnym zapewnieniom) krytyczna i pełna uprzedzeń, Britt-Marie nie robi dobrego pierwszego wrażenia. A jednak trudno jej nie współczuć i nie czuć do niej sympatii, zwłaszcza w miarę jak poznajemy jej historię.

Fredrik Backman po raz kolejny dowodzi, że posiada niesamowity talent do pokazywania ludzkich charakterów na podstawie ich słów i zachowań. Nie potrzebuje mówić nam wprost jacy są jego bohaterowie, sami możemy to ocenić. A są zazwyczaj bardzo złożeni, niejednorodni, chwilami irytujący, chociaż częściej komiczni, niemal zawsze wzruszający i w głębi ducha dobrzy. Bohaterowie Backmana pomagają odzyskać wiarę w człowieka, bo nawet ci negatywni rzadko są jednoznacznie źli – jak w prawdziwym życiu.

Książkę czyta się na przemian z uśmiechem i ze łzami. Backman genialnie łączy proste zdania w głębokie myśli. Każdy z jego bohaterów ma własną historię, własne nawyki, a nawet charakterystyczny sposób mówienia, zwłaszcza Britt-Marie, z jej „doprawdy” i „bynajmniej”. I choć akcja nie jest specjalnie rozbudowana, to wręcz trudno się oderwać od tej powieści. Po prostu ma w sobie jakiś urok, to „coś”, co jednocześnie bawi i wzrusza. Doprawdy.

Agnieszka Kruk