"Historia Turków" Jeana-Paula Roux to synteza o olbrzymim zakresie obejmującym dzieje różnych ludów turkijskich (będę używał tego terminu) na przestrzeni blisko dwóch tysiącleci. Okładka z tureckim fezem raczej wprowadza w błąd, bowiem to nie Turcja i jej mieszkańcy są głównym punktem odniesienia dla francuskiego Autora. Ważniejsza jest Eurazja i rozrzucone po niej po dziś dzień ludy turkijskie tak różne jak Tatarzy, Jakuci, Ujgurowie, czy Azerowie. Roux, antropolog, bardzo interesuje się tradycjami ludowymi, które przetrwały wśród tych ludów, zawsze więc stara się podkreślać to, co je łączy, a więc te dawne obyczaje, specyficzny aglutynacyjny język, czy różnego rodzaju tendencje do asymilowania ludów sąsiednich czy podbitych.

Ogrom materiału sprawia, że książka w wielu miejscach jest niezwykle pobieżna, w niektórych popełnia błędy faktograficzne, a w jeszcze innych jego tezy są bardzo ryzykowne (choćby w kwestii przyczyn sukcesów, a potem upadku Turcji Osmańskiej). Co jeszcze dziwniejsze, mimo bardzo szerokich granic tej syntezy Autor włącza w jej zakres wiele kwestii niezwiązanych stricte z ludami turkijskimi, choćby kwestie najazdów mongolskich (Mongołowie nie są przecież, w przeciwieństwie do Tatarów, ludem turkijskim),a także dzieje krajów, w których rządy sprawowały dynastie choćby częściowo tureckie, a więc Persję Safawidów i Kadżarów oraz Indie Wielkich Mogołów. Moim zdaniem lepszym rozwiązaniem byłoby skupienie się na sprawach ściśle turkijskich, a tylko marginalne wspomnienie o tamtych. Moim zdaniem wygląda to trochę tak, jakby Autor chciał do swojej książki wpakować wszystko, co dla francuskiego odbiorcy jest w jakimś stopniu znane, po czym triumfalnie zakrzyknąć, że ma to jakiś związek z Turkami.

Na pewno zaletą tej książki jest powiązanie różnych ludów turkijskich w jedną całość, zwrócenie uwagi na łączące je elementy wspólne. Z polskiej perspektywy państwo tureckie przysłania pozostałe ludy turkijskie tak bardzo, że niemal wcale nie ma świadomości ich istnienia (sprawdzałem to ostatnio na polskiej młodzieży). "Historia Turków" pozwala więc lepiej pewne rzeczy uszeregować i zobaczyć powiązania, które w dzisiejszym świecie granic, które pocięły Eurazję, mogą się wydawać nieoczywiste. Natomiast na polskim rynku wydawniczym dostępnych jest dużo pozycji, które w sposób lepszy i konkretniejszy opisują różne zagadnienia podjęte przez Jeana-Paula Roux. Dobrze więc połączyć tę bardzo szeroko zakrojoną syntezę z różnymi opracowaniami szczegółowymi.

Tomasz Babnis

"Historia Turków" Jeana-Paula Roux to synteza o olbrzymim zakresie obejmującym dzieje różnych ludów turkijskich (będę używał tego terminu) na przestrzeni blisko dwóch tysiącleci. Okładka z tureckim fezem raczej wprowadza w błąd, bowiem to nie Turcja i jej mieszkańcy są głównym punktem odniesienia dla francuskiego Autora. Ważniejsza jest Eurazja i rozrzucone po niej po dziś...