Uwięziona

Powoli zbliżam się do końca cyklu. I tu taka anegdota – moja ośmioletnia córka, która uwielbia czytać jako i ja, popatrzyła na okładkę i mówi do mnie:
„Tata, po co to czytasz?”
Więc odpowiedziałem, zgodnie z prawdą, że chcę i wyraziłem zdziwienie, że pyta, bo przecież każdego dnia widzi, że coś czytam. A ona na to:
„No ale to jest akurat bez sensu – w poszukiwaniu straconego czasu? Przecież tego nie można znaleźć! Oni myślą, że znajdą? Głupota! Nie czytaj tego!”
Tak to moje dziecko obaliło sens powieści Prousta ;-)
No ale ja czytam i nadal mam ochotę na więcej, choć przebrnięcie przez niektóre przemyślenia sprawiają mi niemałe kłopoty, ale…
A co tu robi nasz bohater? Cóż, chce zerwać i nie chce zerwać. Kocha Albertynę i nie kocha Albertyny – przyznam, że mnie drażni ;-)
No ale sama powieść potrafi wciągnąć, mimo wszystko.

Powoli zbliżam się do końca cyklu. I tu taka anegdota – moja ośmioletnia córka, która uwielbia czytać jako i ja, popatrzyła na okładkę i mówi do mnie:
„Tata, po co to czytasz?”
Więc odpowiedziałem, zgodnie z prawdą, że chcę i wyraziłem zdziwienie, że pyta, bo przecież każdego dnia widzi, że coś czytam. A ona na to:
„No ale to jest akurat bez sensu – w poszukiwaniu...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

W piątym tomie cyklu „W poszukiwaniu straconego czasu” przyglądamy się (z narastającą niechęcią) toksycznej relacji Marcela i Albertyny. Obsesja narratora prowadzi do osaczenia jego kapryśnej kochanki. Dziewczyna zostaje przez Marcela uwięziona w paryskim domu jego rodziców. Zazdrość i zawłaszczanie drugiego człowieka nigdy do niczego dobrego nie prowadzą.

Bohater angażuje przyjaciółkę panny Simonet, Annę do pilnowania ukochanej. Wierna służąca Franciszka jest całą sytuacją (zwłaszcza mieszkaniem pary pod wspólnym dachem) zdegustowana. Szczerze nie znosi Albertyny, ale nie ma wpływu na fanaberie panicza. Atmosfera gęstnieje – zarówno między zakochanymi, jak i w życiu wewnętrznym Marcela, które jest przecież zasadniczym przedmiotem opowieści.

Młodzieniec zatruwa samego siebie i innych, ulega bożkowi egoizmu. Jego związek z Albertyną jest nie tyle miłością, ile właśnie realizacją egoistycznych pobudek i zachcianek. Poniekąd z obu stron, gdyż hoża brunetka, choć uwięziona, prowadzi swoją własną grę – pełną intryg i ukrytych namiętności (o charakterze lesbijskim). Kto pierwszy nie wytrzyma napięcia i zapragnie wyzwolić się z psychoerotycznego klinczu?

Ten tom zapamiętamy również z przejmującego opisu śmierci Bergotte’a, z Vermeerem w tle. Pisarz, mimo niedyspozycji, udał się na „wystawę Holendrów”, żeby raz jeszcze zobaczyć uwielbiany przez siebie "Widok z Delft" i porównać własny odbiór dzieła z uwagami pewnego krytyka.

„Wstępując na pierwsze stopnie, uczuł zawrót głowy (…) W końcu znalazł się przed obrazem Vermeera, który pozostał mu w pamięci bardziej olśniewający, bardziej różny od wszystkiego co znał, ale w którym, dzięki artykułowi krytyka, pierwszy raz zauważył drobne postacie ludzkie malowane niebiesko, i to że piasek był różowy, i wreszcie szacowną materię kawałka żółtej ściany. Zawrót był coraz silniejszy; Bergotte wlepiał wzrok w bezcenną ścianę, jak dziecko wpatruje się w żółtego motyla, którego pragnie pochwycić. (…) Równocześnie nie tracił poczucia swego groźnego stanu. Na niebiańskiej wadze jawiło mu się jego własne życie, obciążające jedną z szal, gdy druga zawierała kawałek ściany tak pięknie namalowanej żółto. Bergotte czuł, że niebacznie oddał pierwsze za drugie. «Nie mam przecież ochoty – powiadał sobie – figurować na tej wystawie w wieczornej rubryce wypadków». Powtarzał sobie: «Kawałek żółtej ściany z daszkiem, kawałek żółtej ściany». Zwalił się na okrągłą kanapę; równie szybko przestał myśleć że życie jego jest w grze i odzyskując optymizm, powiedział sobie: «Zwykła niestrawność, niedogotowane kartofle, to nic». Nowy cios powalił go: Bergotte stoczył się na ziemię, zbiegła się publiczność wraz z woźnymi. Był martwy. Martwy na zawsze? Kto to może powiedzieć? (…) myśl, że Bergotte nie umarł na zawsze, nie jest pozbawiona prawdopodobieństwa. Pogrzebano go, ale przez całą noc żałobną, w oświetlonych witrynach, książki jego, ułożone po trzy, czuwały jak anioły z rozpostartymi skrzydłami i zdawały się symbolem zmartwychwstania tego, którego już nie było”.

A oto inne cytaty, które warto z „Uwięzionej” zapamiętać:

1) „Na przykład, proszę pani, w dniu kiedy pani miała być na obiedzie u pani de Saint-Euverte przed rautem u księżnej Marii, miała pani suknię całą czerwoną i czerwone pantofelki; była pani bajeczna; wyglądała pani jak wielki kwiat we krwi, rubin w płomieniach, jak się to nazywało? Czy młoda panienka może to nosić?”.
2) "Kochamy jedynie to, czego nie posiadamy całkowicie".
3) "Większość tego co mówimy jest tylko powtarzaniem".
4) "Neron był może nerwowy, ale nie był przez to lepszy" (matka do Marcela).
5) „Ale jeżeli ów salon zdawał mu się czymś więcej niż dzisiejszy, to może dlatego, że nasz umysł jest jak stary Proteusz, nie zdolny pozostać niewolnikiem żadnej formy: nawet w dziedzinie światowej wyzwala się nagle z salonu doprowadzonego powoli i z trudem do swego szczytu, aby woleć od niego dawny, mniej świetny".
6) "Rzeczywistość jest najzręczniejszym z wrogów".
7) "Słyszy się wstecz, kiedy się zrozumiało".

W piątym tomie cyklu „W poszukiwaniu straconego czasu” przyglądamy się (z narastającą niechęcią) toksycznej relacji Marcela i Albertyny. Obsesja narratora prowadzi do osaczenia jego kapryśnej kochanki. Dziewczyna zostaje przez Marcela uwięziona w paryskim domu jego rodziców. Zazdrość i zawłaszczanie drugiego człowieka nigdy do niczego dobrego nie prowadzą.

Bohater...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

10

10

Pokaż mimo to

„Uwięziona”, V tom cyklu „W poszukiwaniu straconego czasu” M. Prousta opowiada o toksycznej relacji Marcela do Albertyny. Poznajemy również, relacje i zachowania pełne fałszu, intryg i zagrywek w zamkniętych kręgach, do których wstęp mają tylko osoby zaproszone.

Albertyna nadal fascynuje Marcela. Pragnie mieć ją przy sobie przez cały czas. I kiedy nadarza się możliwość powrotu z Combrey do Paryża bez rodziców, namawia Albertynę aby przez jakiś czas zamieszkała w jego domu. Dziewczyna ulega namowom i przez krótki okres ich wspólne życie staje się faktem. Obsypuje dziewczynę drogimi prezentami, zaspakaja każde żądanie, w zamian za całkowitą uległość i podporządkowanie. Czas sielanki dobiega końca, ponieważ uczucie zazdrości, podejrzeń i przypadkowego odkrywania kłamstw Albertyny zaczyna dominować nad uczuciami jakimi ją darzy. Dobra rzadkie mają to do siebie, że są poszukiwane, podziwiane, oczekiwane. Kiedy już są w naszym zasięgu, tracą na wartości, stają się czymś nudnym, bez uroku. Tak też stało się z uczuciami do Albertyny. Już go przestała fascynować, jej ciągła obecność denerwowała, a podejrzenia zatruwały chwile odpoczynku.
Samotne odwiedziny u znajomych nie przynoszą Marcelowi wytchnienia. Towarzystwo barona de Charlus i jego coraz bardziej ujawniane preferencje seksualne, stają się zbyt uciążliwe dla całego towarzystwa. Cieszy się na powroty do domu, wiedząc, że zastanie tam kobietę go oczekującą. Czy z tego „uwięzienia” zadowolona była Albertyna? Czy zdecydował się na rozstanie? Co przyniesie miłość pełna intryg, podejrzeń i zaborczości?

W tym tomie wydanym już po śmierci autora nie ma zbyt wiele fascynujących metafor, zdania są zdecydowanie krótsze i bardziej surowe. Być może, autor naniósł by jeszcze wiele poprawek, jak zwykł to czynić w stosunku do poprzednich tomów. Jest to również ostatni tom w tłumaczeniu Tadeusza Boya-Żeleńskiego który doskonale oddawał nastrój i sens tłumaczonych powieści M. Prousta.

„Uwięziona”, V tom cyklu „W poszukiwaniu straconego czasu” M. Prousta opowiada o toksycznej relacji Marcela do Albertyny. Poznajemy również, relacje i zachowania pełne fałszu, intryg i zagrywek w zamkniętych kręgach, do których wstęp mają tylko osoby zaproszone.

Albertyna nadal fascynuje Marcela. Pragnie mieć ją przy sobie przez cały czas. I kiedy nadarza się możliwość...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Ten tom zdecydowanie należy do salonu Verdurinów , w zasadzie do jego pryncypałki, pani Verdurin. Odniosłem wrażenie, że jest ona zwiastunem dzisiejszej szefowej korporacji, bizneswoman, kobietą pozbawioną uczuć, bezwzględną, idącą po trupach, siejącą zniszczenie wśród nieposłusznych, czy choćby niepodporządkowanych, prącą do sobie tylko znanego celu, gotową złożyć ofiarę z każdego, kogo jest w stanie zniszczyć, nie mającą żadnych zasad poza pazernością. W jej to sidła wpadł, a właściwie, gnany miłością, wprosił się baron de Charlus. Niczego nieświadomemu baronowi — trudnemu i oburzającemu w obyciu, choć przecież w sumie naiwnemu i serdecznemu — pani Verdurin wypowiedziała bezwzględną salonową wojnę, jakoś zapominając go o tym zawiadomić. Dla mnie ta śmiertelna potyczka ma znaczenie symboliczne. Świat starej arystokracji, z jej dziedzictwem, dumą rodową, przywarami i degeneracją, świat już nikomu niepotrzebny, zostaje zniszczony przez pozbawioną skrupułów, łakomą przywilejów i pieniędzy generację kapitalistów, pozbawionych tradycji i zasad, za to z obłudną moralnością.
Jednakże tytułową uwięzioną jest osoba spoza kręgu Verdurinów. Otóż nasz główny bohater wziął sobie utrzymankę, czym zaskarbił sobie moją dozgonną nieprzychylność. Rzecz jasna nie z faktem posiadania kochanki, ostatecznie to sprawa jego i jej, lecz sposobem jej traktowania. Tutaj należałoby się odnieść do Prousta. O ile jego opisy czy rozważania to artyzm niemożliwy do osiągnięcia przez jakiegokolwiek innego pisarza, sylwetki mężczyzn wyprowadzone z niesłychanym pietyzmem i dokładnością, namalowane tak sugestywnie, że czytelnik wyobraża sobie te osoby, jakby stykał się z nimi na co dzień. Każdy mężczyzna stanowi osobną, ciekawą i bogatą indywidualność, natomiast z kobietami u Prousta już tak nie jest ( wyjątkiem jest pani Verdurin, ale ona reprezentuje zdecydowanie męski sposób postępowania, męski i nowoczesny. Nie jest ona inteligentną intrygantką, planującą i przewidującą podstęp, z wyrachowaniem przeprowadzającą każdy ruch, jest raczej spryciarzem, cwaniaczkiem, kobietą która w jednej chwili spostrzega okazję i ją wykorzystuje do maksimum). Obserwuję to już od pierwszego tomu. Kobiety u Prousta są całkowicie pozbawione wyrazu, są jednym typem osobowości, są kokietkami, wyrachowane i przebiegłe w stosunku do mężczyzn, wykorzystujące urodę dla materialnych celów, wszędzie szukające przyjemności w kontaktach z płcią przeciwną i swoją, sprytne kocice, rozpustne w czynach i myślach, nieustające w oszukiwaniu swoich mężów i kochanków.
Może Proust na takie kobiety natrafiał, może takie były kobiety w jego czasach, więc przyjrzyjmy się zbolałemu z miłości bohaterowi cyklu. W tym tomie wyszedł już z okresu dzieciństwa i na kogóż wyrósł? Ano na paniczyka, szowinistyczne męskie zero, któremu do miłości nie jest potrzebna żadna kobieta ale lala z sex-shopu. Taka, którą może sobie ubierać w co mu się podoba, usadawiać tam gdzie ma on na to ochotę i kierować jej ruchami niczym pozbawionym woli zdalnym samochodzikiem. Albertyna, głupia gęś, jeżeli już coś powiedziała do rzeczy, to tylko dlatego bo usłyszała to wcześniej od swojego intelektualnego guru i zbawiciela, zapatrzonego i zachwyconego swoim intelektem. Po co mu kobieta? Żeby szastać na nią pieniędzmi, kupować biżuterię, może nawet jacht, słowem żeby sobie kupić jej miłość. W zamian miał wymagania, bardzo konkretne i prześladowcze. Opętany manią zazdrości, zamknął ją na cztery spusty, pozbawił świata, przyjemności, wolności, pozbawił tlenu ( jakże symboliczna scena, gdy zbuntowana otworzyła okno, bo naszemu wygodnisiowi oczywiście szkodziły przeciągi, w ogóle szkodziło mu wszystko co mogłoby być miłe jego kochance). Z drugiej strony paniczyk w niekończących się wywodach rozczulał się nad sobą w stopniu nieprzyzwoitym, przeświadczony o tym, że stał się więźniem tej kobiety, bo bez niej mógłby do Wenecji, mógłby z innymi kobietami, mógłby wszystko. Słowem ten tom to opis nie miłości lecz toksycznego związku. Takiego, od którego należy uciekać, choć nie należy uciekać od prozy Prousta, wręcz odwrotnie, należy ją sobie przyswoić.

Ten tom zdecydowanie należy do salonu Verdurinów , w zasadzie do jego pryncypałki, pani Verdurin. Odniosłem wrażenie, że jest ona zwiastunem dzisiejszej szefowej korporacji, bizneswoman, kobietą pozbawioną uczuć, bezwzględną, idącą po trupach, siejącą zniszczenie wśród nieposłusznych, czy choćby niepodporządkowanych, prącą do sobie tylko znanego celu, gotową złożyć ofiarę z...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

W piątym tomie cyklu „W poszukiwaniu straconego czasu” Proust opisuje wspólne życie pod jednym dachem narratora i Albertyny. Oparta w dużej mierze na erotycznej fascynacji relacja między bohaterami wydaje się być bardzo jednostronna i dość powierzchowna. Powieść ujawnia wiele negatywnych cech zachowania Marcela. Wydaje się on często być rozedrganym histerykiem, nieuczciwym manipulatorem, a przede wszystkim egoistycznym mężczyzną niedojrzałym do prawdziwego związku z kobietą. Nie wyobraża sobie życia bez Albertyny, ale nie potrafi się zdecydować, czy ją kocha, czy jednak nie. Nie potrafi podjąć decyzji o ewentualnym małżeństwie. Zapętlony w swoich obsesjach podsycanych przez zazdrość jest względem Albertyny bardzo zaborczy, często robi jej awantury. W tym wszystkim jest tak bardzo skupiony na sobie, że nawet jeśli dostrzega to, że więzi Albertynę i ją unieszczęśliwia, to nie potrafi lub nie chce dać jej więcej wolności i partnerstwa. Nie dziwi więc to, że dziewczyna go okłamuje, że ich rozmowy nie są już proste i szczere jak dawniej. Przypuszczam, że Albertyna mogła czuć się jak zaszczute zwierzątko, cięgle obserwowana i przesłuchiwana. W takich warunkach nie ma znaczenia, czy to, co się powiedziało, jest prawdą czy nie, i tak może zostać wykorzystane przeciwko osobie, która to wszystko wypowiedziała.

Czytając „Uwięzioną” cały czas się zastanawiałam, czy Albertyna na pewno ma skłonność do kobiet, czy to nie jest kolejny wymysł zaślepionej zazdrością wyobraźni narratora. Jak dużo intryg i niesnasek ma swe źródło w imaginacji Marcela, a nie w rzeczywistych wydarzeniach z życia dwojga bohaterów. I w sumie dziwi mnie to, że Albertyna tak długo znosiła swoje uwięzienie.

Innymi ważnymi bohaterami tego tomu są ludzie z kółka Verdurinów oraz pan de Charlus i Morel. Zwłaszcza dużo uwago poświęca autor relacji dwojga wymienionych mężczyzn. Po raz kolejny Proust odsłania mechanizmy rządzące tym targowiskiem próżności, jakim jest życie salonowe wyższych sfer.

W piątym tomie cyklu „W poszukiwaniu straconego czasu” Proust opisuje wspólne życie pod jednym dachem narratora i Albertyny. Oparta w dużej mierze na erotycznej fascynacji relacja między bohaterami wydaje się być bardzo jednostronna i dość powierzchowna. Powieść ujawnia wiele negatywnych cech zachowania Marcela. Wydaje się on często być rozedrganym histerykiem, nieuczciwym...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

76/2018 (A)

76/2018 (A)

Pokaż mimo to

Rewelacyjne książka. Szczególnie podobał mi się opis snu Albertyny. Motyw snu pojawia się często w tomach. Nie chodzi tu o akcję, ale refleksję, rozważania. W tym tomie główny temat to zazdrość.

Rewelacyjne książka. Szczególnie podobał mi się opis snu Albertyny. Motyw snu pojawia się często w tomach. Nie chodzi tu o akcję, ale refleksję, rozważania. W tym tomie główny temat to zazdrość.

Pokaż mimo to

Motywem przewodnim tej części cyklu jest pogłębiające się zniechęcenie Albertyną, skądinąd osobą o dość wątpliwym, a raczej wręcz ordynarnym prowadzeniu się.

Sporo rozważań kwestiach damsko – męskich, co zresztą jest standardem u Prousta (np. miłość jako „choroba nieuleczalna”). Tym razem szczególny nacisk został położony na aspekt zazdrości w związku. Zazdrość jako demon, który ciągle powraca, zmieniając jedynie formy. Mamy do czynienia wręcz z obsesją narratora na punkcie wierności swojej wybranki (choć nie wiem czy termin „wybranka” nie jest zbyt górnolotnym, szlachetnym określeniem do osoby przejawiającej wyjątkowo niekonwencjonalne, gorszące zachowania seksualne).

Pozostając w klimatach nazwijmy to cielesnych, warto odnotować ciekawą opinię Prousta, jakoby prostytutki miałyby być mniej pociągające dla mężczyzn niż inne kobiety, gdyż nie są „zdobyczą” , nie trzeba o nie zabiegać.

Całość, podobnie jak wcześniejsze tomy, w klimatach życia arystokratycznego.

I na koniec nie omieszkam odnotować także sporego fragmentu o Fiodorze Dostojewskim. Tak jak wcześniej Proust złożył hołd Wiktorowi Hugo, na którego bardzo często się powoływał, tak teraz podobny zaszczyt spotkał Dostojewskiego, który został uznany za twórcę głębokich prawd literackich.

Motywem przewodnim tej części cyklu jest pogłębiające się zniechęcenie Albertyną, skądinąd osobą o dość wątpliwym, a raczej wręcz ordynarnym prowadzeniu się.

Sporo rozważań kwestiach damsko – męskich, co zresztą jest standardem u Prousta (np. miłość jako „choroba nieuleczalna”). Tym razem szczególny nacisk został położony na aspekt zazdrości w związku. Zazdrość jako...

więcej

mniej

Pokaż mimo to