Książka jest antologią tekstów krytycznych Andrzeja Kijowskiego dotyczących literatury polskiej pierwszych dwóch dekad po II wojnie światowej oraz wybranych najznakomitszych zjawisk literatury wcześniejszej – zarówno polskiej, jak i światowej.

Wśród omawianych w porządku chronologicznym pisarzy są między innymi Zofia Nałkowska, Maria Dąbrowska, Jarosław Iwaszkiewicz, Tadeusz Borowski, Tadeusz Różewicz, Czesław Miłosz, Witold Gombrowicz, Sławomir Mrożek, Zbigniew Herbert, Kazimierz Brandys, ale także Stefan Żeromski, Stanisław Wyspiański, Henryk Sienkiewicz czy Charles Baudelaire.

Dzieje literatury pozbawionej sankcji to głównie historia polskiego pisarstwa pierwszego powojennego dwudziestolecia (lat 1945–1965),jednak z antecedencjami sięgającymi korzeni polskiego piśmiennictwa.
Zakreślona periodyzacja historycznoliteracka lat 1918–1968 to, naznaczone po II wojnie światowej piętnem okupacji, pół wieku przede wszystkim beletrystycznej twórczości, która powstawała od momentu odzyskania przez Polskę niepodległości w roku 1918, aż po rok 1968: czas polskich Wydarzeń Marcowych, Praskiej Wiosny, ale i majowej rewolty paryskich studentów.