Dokładnie pamiętam pierwszą powieść historyczną, którą udało mi się przeczytać. Byłam wtedy dzieciakiem, który razem z tatą oglądał co wieczór nowy odcinek „Filarów ziemi”. Jak możecie się domyślić, nie miałam zielonego pojęcia, że najpierw była książka – jest więc to również złamanie mojej koronnej zasady „najpierw książka, później film”. Nawet do końca nie wiem, czy tata wierzył we mnie, jak dawał mi swoje stare wydanie Folletta. A jednak przeczytałam w tydzień i od tego czasu raz na jakiś czas naprawdę lubię podelektować się czymś innym.

A że Elżbieta Cherezińska jest królową polskiej literatury historycznej, to akurat wszyscy wiedzą. Na swoją nową powieść kazała czekać czytelnikom naprawdę długo. W 2020 roku wyszedł piąty tom serii „Odrodzone królestwo” i nastąpiła cisza. Niektórzy, jak ja, przestępowali nerwowo z nogi na nogę, a jeszcze inni wykorzystali ten czas na nadrobienie poprzednich lektur. Ale czas się skończył. Tym razem Cherezińska zostawia w tyle nadobnych władców polski i królów, a na scenę wchodzi Sydonia von Bork – najsłynniejsza polska czarownica.

Autorka przenosi czytelnika prosto do Księstwa Pomorskiego na przełomie XVI i XVII wieku. Tu od razu się przyznam – moja wiedza historyczna to głównie podstawy. Głową byłam wtedy w Anglii i Francji, więc o Księstwie Pomorskim wiem jedynie tyle, że było (wybaczcie ignorantowi, obiecuję nadrobić). Przez Europę przechodzi prawdziwe tornado polowań na czarownicę. Podejrzana jest każda kobieta mieszkająca sama, wyrażająca na głos swoje myśli – lub też takie, które po prostu zawadzają. Fala nie oszczędza również Polski i dociera do Szczecina, gdzie o swoje należne pieniądze walczy szlachcianka Sydonia von Bork. Wkrótce, oskarżona o czary, zmuszona jest bronić swojego imienia przez blisko rok. Składa obciążające ją samą zeznania podczas tortur, by później znów je wycofać. Ostatecznie zostaje skazana w 1620 roku.

Elżbieta Cherezińska prowadzi nas za rękę przez skomplikowaną historię Sydonii, która jako niezamężna kobieta musiała znaleźć się pod opieką swojego brata. O tym, jak ciężka droga czekała kobietę uzależnioną od mężczyzn, która musiała wywalczyć sobie prawdziwe minimum. Bo to nie tylko historia o samych czarach i polowaniu na czarownicę, ale też dowód na to, że niezależnie od szlachetności urodzenia los kobiet w tamtych czasach łatwy nie był. Sydonia latami musiała pomieszkiwać u zaprzyjaźnionych rodzin pokątnie razem ze swoją siostrą, której odmawiano należnego majątku i alimentów, pozwalających się jej utrzymać.

I tak razem z bohaterką podążamy od jednego procesu do drugiego. Od jednej śmierci do drugiej, bo jak się okazuje, ta kroczy u boku bohaterki niczym zaprzyjaźniona przyjaciółka. Jak łatwo było oskarżyć kobietę o uprawianie magii, wie każdy, kto choć trochę interesował się tym tematem. Sprawa komplikowała się dopiero wtedy, gdy trafiało na szlachetnie urodzoną. Ale nawet fakt, że Sydonia pochodziła z jednej z najznamienitszych rodzin pomorskich książąt, jej nie ocalił.

W tę książkę po prostu się wchodzi i Cherezińska wypuszcza czytelnika dopiero po ostatniej stronie. Niech was nie odstrasza liczba stron, bo jak napisał Michał Nogaś na skrzydełku: „Elżbieta Cherezińska, prawdziwa czarownica polskiej literatury”, rzuca na czytających prawdziwy urok. Nieważne jak na pierwszy rzut oka nudne wydają się zdania w tej powieści – mają w sobie jakiś taki urok, który zmienia je w najbardziej pasjonujący tego wieczoru tekst.

Jeśli szukacie jeszcze jakichś argumentów, żeby sięgnąć po tę historię, to powiem wam w sekrecie, że ja pochłonęłam tę powieść na raz. Nie byłam zdolna się od niej oderwać. Legenda samej Sydonii trwała jeszcze długo po jej śmierci, by później popaść w zapomnienie. Teraz wraca w fenomenalny sposób. Czy klątwa Sydonii wypowiedziana na miejscu kaźni faktycznie była odpowiedzialna za wymarcie całego rodu Gryfitów? Kto wie. Ja wiem jedynie tyle, że z pewnością nie jest to książka, którą chcecie przegapić. Resztę musicie wydedukować sami.

Kinga Kolenda