„W miarę jak Hans opowiada dalej, trzymając dłoń na moim kolanie, czuję się coraz szczęśliwsza, coraz ważniejsza i pewna siebie, za nic mając protesty matki.

- Jedziemy do Auschwitz.

Nie mam pojęcia, gdzie to jest, co to oznacza i jak będzie wyglądało nasze mieszkanie, ale godzę się na wszystko, bylebyśmy tylko byli razem”.

Auschwitz wszystkim nam kojarzy się z obozem zagłady. Miejscem kaźni setek tysięcy Polaków, Żydów i innych ludzi, którzy kaprysem Hitlera mieli zniknąć z powierzchni ziemi. Niemiecki obóz koncentracyjny w Oświęcimiu na zawsze pozostanie symbolem największego zła.

Jednak Auschwitz – miejsce, które dla wielu było prawdziwą Golgotą i grobem – było dla niektórych po prostu domem. Mam tu na myśli Niemców, którzy nadzorowali obóz. Niemieccy funkcjonariusze SS po całym dniu wśród więźniów wracali do swoich domów tuż nieopodal – do swoich żon, dzieci, kochanek. Dla wielu z nich Auschwitz było prawdziwym „rajem” na ziemi.

Opływali w luksusy, wszystkie prace wykonywali za nich więźniowie, praktycznie za nic nie musieli płacić. Jakkolwiek może być to trudne do wyobrażenia, to niemieccy strażnicy z obozu po skończonej pracy byli zwykłymi mężami i ojcami.

Właśnie o tym paradoksie traktuje najnowsza książka Niny Majewskiej–Brown pod tytułem „Dwie twarze. Życie prywatne morderców z Auschwitz”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Bellona. Jej autorka ma już na swoim koncie kilka powieści, również o tematyce obozowej.

Jednak ten tytuł jest pod pewnymi względami inny od pozostałych książkach o Auschwitz. Nina Majewska – Brown skupia się bowiem przede wszystkim na niemieckich funkcjonariuszach, odbywających służbę w obozie. Pisze o tym, jak spędzali wolny czas, gdzie mieszkali, jakie były ich rozrywki.

Kanwą tej opowieści jest historia Ann, żony esesmana, która przeprowadza się z dziećmi właśnie
do Auschwitz. Kobieta jest przekonana, że praca Hansa musi być trudna i niebezpieczna – wszak całymi dniami musi „użerać się” z kryminalistami. Przepraszam, że to napiszę, ale kobieta jest zwyczajnie głupia. Nie stara się w ogóle zrozumieć tego, czym jest obóz ani jaką „pracę” wykonuje jej mąż. Żyje wygodnie, bo we wszystkich pracach domowych wyręcza ją więźniarka Magdalena.

Oczywiście Niemka jest przekonana o jej winie, toteż traktuje kobietę z najwyższą pogardą. Pewnego dnia dziwi się, że ta wyjada z kosza na śmieci resztki ziemniaków, a nie przynosi ze sobą z obozu drugiego śniadania.

Ann zaprzyjaźnia się z pozostałymi żonami esesmanów, które próbują jej uświadomić, czym tak naprawdę jest obóz. Zabierają ją do słynnej Kanady – obozowego magazynu – a ona jest zachwycona. Może do woli wybierać w rzeczach, za nic nie płacąc. Bierze za dobrą monetę  wyjaśnienie, że te przedmioty Żydom się już nie przydadzą.

„Dwie twarze” raczej nie odsłaniają nieznanych faktów czy wydarzeń. Są jednak kolejnym ważnym świadectwem okrucieństwa Niemców i ich ślepego posłuszeństwa Hitlerowi. Nie dajmy się bowiem zwieść autorce, która twierdzi, że „trudno pojąć, jaki mechanizm sprawił, że rzesze Niemców uwierzyły” Hitlerowi. Piszę to z całą mocą. Odpowiedź na to pytanie jest prosta. Hitler nie spadł Niemcom z nieba. Sami go wybrali w demokratycznych wyborach. Nie jest też tak, że nie znali jego poglądów i programu. Wszak „Mein Kampf” była ogólnie dostępna. Wszyscy widzieli, co się dzieje. Hitler obiecał jednak Niemcom dobrobyt i panowanie nad światem – nader optymistyczny program wyborczy, cokolwiek by nie mówić. Dlatego poszły za nim owe rzesze.

Swojej pogardy dla Żydów i innych „podludzi” naziści nigdy nie ukrywali. „Dwie twarze. Życie prywatne morderców z Auschwitz” to kolejna wstrząsająca lektura o obozowym piekle. Jednak tym razem baczniej niż ofiarom przyglądamy się ich katom. Bez wątpienia jest to pozycja dla czytelników o mocnych nerwach.

Wojciech Sobański