Żebyś nie zgubił się w dzielnicy

Gdy nie widzi się przyszłości, zaczyna się żyć przeszłością
.Lubię poznawać książki laureatów Literackiej Nagrody Nobla i poznawać, jakiego rodzaju literaturę promuje to szacowne gremium. Co ciekawe, w XXI wieku pisarze francuscy dostali 4 razy Literacką Nagrodę Nobla, mniej więcej, co 6 lat. Patrick Mondiano otrzymał Literacką Nagrodę Nobla w 2014 roku. Parę lat temu przeczytałam reklamowaną w tamtym czasie „Perełkę”, nie wywołała zachwytu, ale była to interesująca lektura. Sięgnęłam, więc po inną jego książkę, aby sprawdzić. Oczywiście może zachwycić styl autora, elegancki, nastrojowy, wręcz nostalgiczny. W opisie tej książki przeczytałam, że jego pisarstwo jest gustowne. Określenie „gustowny” kojarzy mi się z przedmiotami, a nie z literaturą. Gustowny dla mnie to spokojny, bezbarwny, który w niczym nie zaskoczy. W jakiejś recenzji przeczytałam, że nareszcie Literacką Nagrodę Nobla otrzymał świetny rzemieślnik. Nie tego oczekuję po literaturze.

Jean Daragane jest pisarzem samotnie żyjącym w Paryżu, którego sława już przebrzmiała i nic nowego nie tworzy. Jean odciął się od świata zewnętrznego, jego życie wydaje się puste, pozbawione przyszłości. Nagle odzywa się telefon i wraca przeszłość. Dzwoni nieznany mu mężczyzna, przedstawia się jako Ottolin i twierdzi, że znalazł notes pisarza z numerami telefonów, który zgubił jakiś czas temu i nie odczuwał jego braku. Spotyka się jednak w jakiejś kawiarni z Ottolinem i jego tajemniczą towarzyszką, aby odebrać ten notes. Wydaje się, że Ottolin i jego towarzyszka próbują, szantażować pisarza, chociaż nie wiadomo, czego dotyczyć ma ten szantaż. Zresztą ta para, jak się nagle pojawia, tak znika i zostaje stary notes. W notesie tym znajduje nazwisko, które łączy go z tajemnicami swojego dzieciństwa. Dwadzieścia lat wcześniej, nazwisko przypadkowo usłyszane w taksówce, powoduje, że wraca do czasów swojego dzieciństwa i lat wojny. Próbował wtedy połączyć zapamiętane obrazy i odkryć, dlaczego został oddany przez matkę pod opiekę innej kobiecie i kim była ta kobieta. Wtedy napisał na ten temat książkę, która przyniosła mu sławę, jako pisarzowi i uzyskał odpowiedzi na niektóre pytania. Teraz po dwudziestu latach znów wraca do tamtych czasów. Nie wiemy, co po kolejnych dwudziestu latach może jeszcze odkryć, czego nie mógł odkryć w tamtym czasie. Właściwie nie wiemy, co chce odkryć i czy tak naprawdę chce to odkryć. Zanurza się we wspomnienia z dzieciństwa, wraca do zapamiętanych miejsc. Razem z nim krążymy po paryskich ulicach. Pisarz porównuje wygląd tych ulic z dzieciństwa, sprzed dwudziestu lat i teraz, ale nie wiem, czego oczekuje po tych wędrówkach. Mam wrażenie, że pustkę teraźniejszości pisarz wypełnia przeszłością.

Patrick Modiano, tak jak w „Perełce” pisze, w jaki sposób przeszłość wpływa na naszą codzienność, gdy nagły impuls wywołuje falę wspomnień. Stara się ukazać meandry naszej pamięci, gdy przeszłość pojawia się jakoby sen, tajemnicza i odległa.

Dla mnie ten pisarz stał się pisarzem jednego tematu i mam wrażenie, że już nic ciekawego i nowego nie odkryję w następnych książkach tego autora.
Opinia w serwisie "Na kanapie"

Gdy nie widzi się przyszłości, zaczyna się żyć przeszłością
.Lubię poznawać książki laureatów Literackiej Nagrody Nobla i poznawać, jakiego rodzaju literaturę promuje to szacowne gremium. Co ciekawe, w XXI wieku pisarze francuscy dostali 4 razy Literacką Nagrodę Nobla, mniej więcej, co 6 lat. Patrick Mondiano otrzymał Literacką Nagrodę Nobla w 2014 roku. Parę lat temu...

Po niezbyt udanym spotkaniu z "Perełką" tym razem taki Modiano jakiego uwielbiam, powściągliwa narracja, elegancki, oszczędny język i opowieść o nieskuteczności zapominania.

Po niezbyt udanym spotkaniu z "Perełką" tym razem taki Modiano jakiego uwielbiam, powściągliwa narracja, elegancki, oszczędny język i opowieść o nieskuteczności zapominania.

Dawno nie czytałem tak beznadziejnej książki.

Dawno nie czytałem tak beznadziejnej książki.

Bardzo mi się podobało. Polecam

Bardzo mi się podobało. Polecam

Ta zwięzła i melancholijna powieść, napisana płynnie, elegancko i klasycznie, która w głębi duszy mogłaby być powieścią o czystej miłości.

Ta zwięzła i melancholijna powieść, napisana płynnie, elegancko i klasycznie, która w głębi duszy mogłaby być powieścią o czystej miłości.

To już czwarta książka Patricka Modiano na mojej półce "przeczytane". I cóż... Przykro mi to mówić, ale nic. Nie jest to moja bajka. Starałam się go polubić, docenić, ale to jeden z tych pisarzy, którzy do mnie nie przemawiają.
Zawsze zachęcam do czytania klasyki czy zapomnianych książek. Do miłości jednak nie można zmusić i tu jej nie ma i raczej nie będzie.
Może powinnam przeczytać to jeszcze raz, może za szybko, bo krótkie. Niewykluczone. Może jeszcze spróbuję.

Niewątpliwie pisarz ma swój styl - elegancki, spokojny, nastrojowy, ale po przeczytaniu kilku jego książek wszystkie wydają mi się podobne i lekko mnie nużą, co nie sprzyja apetytowi na nowe. Właściwie nie mogę się okłamywać i muszę przyznać, że się rozczarowałam.
Tytuł przestrzega "Żebyś nie zgubił się w dzielnicy", ale ja się chyba właśnie zgubiłam i nie wiem gdzie jestem i po co tam szłam.

Człowiek nie chce być ignorantem, w końcu to laureat Literackiej Nagrody Nobla 2014. Niestety, nic na siłę.
Mnie ta proza nie zauroczyła, a lubię się poczuć zauroczona słowem, ich doborem i połączeniem, które składa się na styl i tę wartość dodaną, którą tak cenię w książkach.

Ocena jest oczywiście bardzo subiektywna, bo książka „Żebyś nie zgubił się w dzielnicy” ma sporo bardzo wysokich ocen. Szanuję i cenię, ale we mnie nie wzbudziła żadnych większych emocji, a przyniosła raczej rozczarowanie.
Paryż w tle, ale nawet on tu nie pomógł.
Przepraszam wszystkich, którzy dostrzegli w niej to "coś".

To już czwarta książka Patricka Modiano na mojej półce "przeczytane". I cóż... Przykro mi to mówić, ale nic. Nie jest to moja bajka. Starałam się go polubić, docenić, ale to jeden z tych pisarzy, którzy do mnie nie przemawiają.
Zawsze zachęcam do czytania klasyki czy zapomnianych książek. Do miłości jednak nie można zmusić i tu jej nie ma i raczej nie będzie.
Może powinnam...

Patrick Modiano pisze o meandrach pamięci, o przemijaniu i zapominaniu, o niemożności wyrwania się z kręgu przeszłości, która staje się niczym sen, tajemniczy i odległy, niczego nie wyjaśnia, a komplikuje. Przeszłość to rozbite lustro, którego kawałki może coś odbijają, ale w sposób fragmentaryczny i zniekształcający. Autor stawia pytania o mijanie i samotność, próbuje zrozumieć, co się kiedyś wydarzyło i dlaczego. Niejednoznaczność, tajemnice,, niepewność, dziwność i ulotność tworzą atmosferę tej niedużej książki. Warto ją przeczytać dla nie samej, warto ją przeczytać dla siebie.

Patrick Modiano pisze o meandrach pamięci, o przemijaniu i zapominaniu, o niemożności wyrwania się z kręgu przeszłości, która staje się niczym sen, tajemniczy i odległy, niczego nie wyjaśnia, a komplikuje. Przeszłość to rozbite lustro, którego kawałki może coś odbijają, ale w sposób fragmentaryczny i zniekształcający. Autor stawia pytania o mijanie i samotność, próbuje...

Świetna proza i wielka przyjemność z odkrywaniem bohatera na podstawie skąpych informacji. Mistyczna, myląca, szczątkowa w opisach i nie dająca żadnych odpowiedzi. Za pomocą zgubionego notesu stajemy się z bohaterem detektywem, lecz to śledztwo nie ma na celu poznania sprawcy, ale odkrycie samego siebie.

Świetna proza i wielka przyjemność z odkrywaniem bohatera na podstawie skąpych informacji. Mistyczna, myląca, szczątkowa w opisach i nie dająca żadnych odpowiedzi. Za pomocą zgubionego notesu stajemy się z bohaterem detektywem, lecz to śledztwo nie ma na celu poznania sprawcy, ale odkrycie samego siebie.

Nie mam pojęcia, dlaczego proza Patricka Modiano tak mnie porusza. Ilekroć czytam kolejną jego powieść mam wrażenie, że wślizgując się w przedstawione przez autora wydarzenia naruszam jakieś sacrum, że nie powinnam się w to mieszać, bo wyczytując zdanie po zdaniu zagarniam sobie jakiś kawałek historii, która nie należy do mnie.

„Wspomnienia z dzieciństwa to często szczególiki, które odcinają się na tle nicości”.

Tym razem Modiano zabrał mnie w nostalgiczny świat wspomnień paryskiego pisarza Jeana Daragane’a. Zgubiony notes z gromadzonymi od lat adresami ludzi, których pisarz kiedyś napotkał w swoim życiu staje się zarzewiem dziwnej sytuacji. Niejaki Ottolini – znalazca notesu, jest nie tylko podejrzanym typem, ale i zachowuje się niczym szantażysta. Towarzyszy mu tajemnicza Chantal, której rola w całej historii nie jest jasna. Ottolini i niecodzienne żądania Chantal zmuszają Daragane’a do mentalnego cofnięcia się w czasie i przywołania flashsbacków z przeszłości.

Kolejny raz dałam się porwać wysmakowanej prozie noblisty. Tu nic do końca nie jest jasne, autor w subtelny sposób zadaje pytania, nie udzielając na nie odpowiedzi, jakby odmawiając bohaterom prawa do całkowitego poznania ich własnej historii. Razem z Daragenem błądzimy w mroku jego własnej, niekompletnej, złożonej z fragmentarycznych wspomnień przeszłości. Teraźniejszość miesza się z tym, co było, pokazując, jak bardzo ulotna jest pamięć, a wspomnienia nie zawsze są prawdziwe.

Jak i w poprzednich powieściach Modiano, tak i tu wszystko jest jakby schowane za zasłoną, rozmyte, niedopowiedziane, otulone mgłą zapomnienia, a jednocześnie skoncentrowane na dojściu do sedna. Powolnymi krokami, w spokojnych, lekkich zdaniach autor odkrywa po kawałku to, co zgubiło się w zakamarkach pamięci i z tych fragmentów stara się zbudować tożsamość bohatera, odbudować jego przeszłość, przypomnieć dzieciństwo i zdarzenia, które go ukształtowały. Podrzucając szczątkowe obrazy i informacje rozbudza ciekawość i zatrzymuje czytelnika przymuszając go do odbycia tej podroży do końca. To zanurzanie się w przeszłości, odbywanie mentalnych podróży i wyzwalacze strumieni wspomnień, to również znaki rozpoznawcze twórczości Patricka Modiano.

Modiano zwraca uwagę na sferę emocjonalną. Niemal cały czas towarzyszy nam uczucie melancholii, choć akurat w przypadku tej powieści, jest ono poprzedzone nutką niepewności i strachu, bo początkowe zdarzenia, w których rolę odegrali Ottolini i Chantal, nadawały historii nieco ponurego i mrocznego charakteru. Przez chwilę było złowieszczo. Ta żonglerka klimatem i zabawa odczuciami sprawiają, że nie udaje nam się poznać historii naprawdę i w całości.

Żałuję jedynie, że nie otrzymałam odpowiedzi na to, kim naprawdę była Chantal. Jej wątek (podobnie jak i ten dotyczący Ottoliniego) nagle się urywa. Obie postaci w pewnej chwili znikają z powieści, zostawiając czytelnika z niedosytem informacji. Można się tylko domyślać, czy pisarz spotkał ich naprawdę, czy były one jedynie wytworem jego wyobraźni, katalizatorem do zajrzenia w głąb siebie i wydobycia na wierzch tego, co umknęło pamięci.

„Takie nic. Jak ukąszenie owada, które zrazu wydaje się leciutkie” – taka właśnie była powieść Modiano: takie nic, zaczynające się lekkim ukłuciem ciekawości, by zaraz spowodować uczucie swędzenia, które uśmierzyć można jedynie doczytując historię do ostatniej kropki.

Bardzo esencjonalna, delikatna powieść, zachwycająca głębią wyrazu ukrytego w prostocie przekazu.

Nie mam pojęcia, dlaczego proza Patricka Modiano tak mnie porusza. Ilekroć czytam kolejną jego powieść mam wrażenie, że wślizgując się w przedstawione przez autora wydarzenia naruszam jakieś sacrum, że nie powinnam się w to mieszać, bo wyczytując zdanie po zdaniu zagarniam sobie jakiś kawałek historii, która nie należy do mnie.

„Wspomnienia z dzieciństwa to często...

Kolejna wspaniała książka o pamięci (a raczej: o nie-pamięci). O tym, jak ją próbujemy kształtować, mimo że jest bezkształtna i dla każdego inna; jak nas zwodzi, wraz z innymi, pamiętającymi ją inaczej lub w ogóle; że jest niczym ten widnokrąg u Myśliwskiego, który podczas lektury ciągle mi na myśl przychodził.

A gdzieś tam jeszcze wyżej unosi się i duch Prousta, który mógłby patronować tej książce. Z tą tylko różnicą, że o ile jego narrator zagłębiał się w to, co minione bez przeszkód, o tyle tutaj jest odwrotnie.

Bohater albo nie pamięta, albo pamięta źle, a i inni również są tym dotknięci lub to udają, albo mówią też nieprawdę. Przeszłość jest zatem, z wielu zresztą względów, nie tylko pamięciowych, poza naszym horyzontem poznawczym – zdaje się mówić Autor.

Ale tak naprawdę, pamięć istnieje, ale jako palimpsest. „Miał do czynienia z palimpsestem, kolejne nałożone warstwy tekstu mieszały się ze sobą i wierciły jak bakterie oglądane pod mikroskopem”.

Bohater tej powieści próbuje odzyskać wiedzę o swojej przeszłości, gdy był oddany przez matkę na wychowanie innej kobiecie. I w tym celu napisał książkę. „Napisanie książki oznaczało również wysłanie sygnału świetlnego lub alfabetem Morse’a do pewnych osób, których dalszych losów nie znał”.
Ale zarazem całkiem możliwe jest, że „dzięki poddaniu się dobrowolnej amnezji zyskał definitywną ochronę przed przeszłością”.


Całość jest bardzo misterną konstrukcją literacką i bardzo francuską. „Dopiero po latach człowiek próbuje rozwiązywać tajemnice, które w danym momencie wcale tajemnicami nie były, i chciałby wtedy odcyfrować na poły zatarte litery bardzo starego języka, nie znając nawet jego alfabetu”.

O klasie tej książki świadczy, że nie daje łatwych rozwiązań, a nawet w ogóle ich nie daje. Każde jej odczytanie będzie odmienne. Wiele, a w zasadzie wszystko, Autor pozostawia tu domyślności, wyobraźni, fantazji czytelnika/czytelniczki. Tu naprawdę trzeba się napracować, zwłaszcza że plany czasowe mocno pomieszane a poszczególne postacie wyłaniają się z niebytu przeszłości niczym z kapelusza magika.

Takim magikiem literatury jest dla mnie Patrick Modiano, którego Nobel wydaje się w pełni zasłużony, bo rzemieślnikom jednak rzadko ją dają.

Wiemy aż za dobrze, że minionych kształtów nic nie wróci do istnienia. Ale nie znaczy to, że pisarzom nie wolno próbować, tak jak i zbliżać się do widnokręgu. Czasami ze wspaniałym skutkiem…


Kilka cytatów

„Z powodu zbyt długiej samotności – nie rozmawiał z nikim od początku lata – człowiek staje się nieufny i podejrzliwy wobec bliźnich, ryzykuje również, że niewłaściwie ich oceni”.

„Rozmowa była jak ćwiczenia gimnastyczne, które przywracają giętkość ciału”.

„Nigdy nie czuł się równie lekki jak w tej samotności, doznawał osobliwych chwil uniesienia z rana albo wieczorem, jakby wszystko jeszcze było możliwe, jakby – niczym w tytule starego filmu – przygoda czekała za rogiem”.

„Z rezerwą odnosił się do myśli, że w jego życie mieliby wkroczyć nowi ludzie. Ale kiedy indziej czuł się na to gotowy”.

„Dzwonek bowiem od kilku miesięcy był u niego taką rzadkością, że go przestraszył, wydał mu się również tak złowieszczy, jak walenie w drzwi o świcie”.

„W miarę, jak szli, czuł, że ogarnia go słodka amnezja. Zaczynał się w końcu zastanawiać, od jak dawna jest w towarzystwie tej nieznajomej”.

„ W okresach kataklizmu albo wielkiego strapienia jedyne wyjście to znaleźć jakąś ostoję, aby zachować równowagę i nie stoczyć się w przepaść. Człowiek zawiesza wtedy spojrzenie na źdźble trawy, drzewie, na płatkach kwiatu, jakby czepiał się koła ratunkowego.

„Dlaczego czasem ludzie, o których istnieniu wcześniej nie miałeś pojęcia, których spotykasz jeden jedyny raz i więcej ich nie zobaczysz, odgrywają za kulisami ważną rolę w twoim życiu?”.

Kolejna wspaniała książka o pamięci (a raczej: o nie-pamięci). O tym, jak ją próbujemy kształtować, mimo że jest bezkształtna i dla każdego inna; jak nas zwodzi, wraz z innymi, pamiętającymi ją inaczej lub w ogóle; że jest niczym ten widnokrąg u Myśliwskiego, który podczas lektury ciągle mi na myśl przychodził.

A gdzieś tam jeszcze wyżej unosi się i duch Prousta, który...