Jon Fosse

Jon Fosse (ur. 29 września 1959 w Haugesund) norweski pisarz i dramaturg. Fosse dorastał w Strandebarm w gminie Kvam w regionie Hardanger. Obecnie mieszka w Bergen. Uznany za jednego z najwybitniejszych współczesnych dramatopisarzy europejskich. Pisze w języku nynorsk. Zadebiutował w 1983 roku powieścią Raudt, svart (Czerwone, czarne). Jego pierwsza sztuka teatralna Og aldri skal vi skiljast (I nigdy się nie rozłączymy) wystawiona została w 1994. Jest autorem powieści, poezji, książek dla dzieci, esejów i sztuk teatralnych. Jego twórczość zalicza się do norweskiego postmodernizmu. Książki Fossego przetłumaczono na ponad 40 języków, w tym polski, a dramaty wystawiono na ponad 120 scenach świata. O jego znaczeniu niemiecki tygodnik Die Woche napisał: "Na początku był Henryk Ibsen, następnie nie było nic, a teraz mamy Jona Fossego". Pisarz wychował się i mieszka na Zachodnim Wybrzeżu Norwegii (Vestlandet),dlatego też akcję swoich utworów umieszcza często w tych właśnie realiach. Fosse mówi o sobie, że nie był zdolnym uczniem. Jako dwudziestolatek zdał maturę i przeprowadził się do Bergen, by rozpocząć studia. Jego debiut powieściowy (Raudt, svart) ukazał się w 1983 roku, niedługo potem pisarz wydał książkę Stengd gitar (Zamknięta gitara) (1985) i tomik poezji Engel med vatn i augene (Anioł z wodą w oczach) (1986). W 1989 roku wraz z Alf-Kåre Bergiem napisał książkę dla dzieci Uendelig seint (Nieskończenie późno),za którą otrzymał Nagrodę Literacką dla Literatury Dziecięcej w Języku Nynorsk (Den Nynorske barnelitteraturprisen). Była to pierwsza z wielu nagród, którymi uhonorowano Jona Fossego. Fosse nie tylko pisze książki, ale także tłumaczy je na nynorsk (m.in. utwory Federico Garcíi Lorki),jest autorem "tłumaczenia" na nynorsk napisanego przez Henryka Ibsena w bokmålu poematu dramatycznego Peer Gynt. Od 1994 wraz z innym norweskim pisarzem Janem Kjærstadem redaguje czasopismo "Bøk" ("Książka"). Piastuje także ważne funkcje w norweskich stowarzyszeniach pisarzy. W 1994 Fosse zadebiutował na deskach Sceny Narodowej w Bergen (Den Nationale Scene) sztuką Og aldri skal vi skiljast. Od tamtej pory napisał 25 sztuk teatralnych. Jego najbardziej znane dramaty to Namnet (Imię) (1995) i Barnet (Dziecko) (1997). Sam Fosse swoją technikę pisania powieści określa angielskim słowem «writing», gdzie dla autora najważniejszy jest rytm pisania. Rytm powieści odzwierciedla się w sposobie postrzegania świata przez bohaterów. Opowieść nie jest snuta przez narratora wszechwiedzącego, to raczej dialogi i czyny bohaterów pokazują ich uczucia i myśli. Fosse jest minimalistą słowa — jego postacie mówią oszczędnie, często powtarzają swoje kwestie. Słownictwo dramatruga jest bardzo skromne. Akcja w jego utworach rozwija się wolno — to napięcie między postaciami jest tu najważniejsze, a nie wydarzenia. Jona Fossego fascynuje zwyczajność i samotność. Jego bohaterowie borykają się z emocjonalnym chłodem, nieumiejętnością tworzenia więzi międzyludzkich. Ta "zwyczajność" problemów podejmowanych przez pisarza sprawia, że jego utwory cieszą się tak dużym uznaniem.