Jesteśmy społecznością, która kocha książki

“Wojna światów” była i jest eksploatowana przez popkulturę (głównie gatunek sf), ale również popularyzatorów nauki, czy nawet nauczycieli z taką intensywnością, że zdawało mi się jakbym doskonale znał tę książkę zanim jeszcze po nią sięgnąłem. Jednak w momencie kiedy faktycznie to zrobiłem okazało się, że potrafi mnie ona zaskoczyć, a wręcz zawstydzić.

Po pierwsze wiedza na temat czerwonej planety przeciętnego mieszkańca Ziemi obecnie, może nie przewyższać w znacznym stopniu tej, którą posiadał H.G. Wells i to na długo przed wysłaniem w kierunku Marsa pierwszej sondy. Ponadto, gdyby z książki usunąć fragmenty zdradzające faktyczny rok jej powstania, myślę że śmiało można by ją sprzedać jako dzieło współczesne, oczywiście osobom, które oryginału nie czytały. Nie będzie też chyba zbytnią przesadą, jeżeli nazwiemy “Wojnę światów” pierwszą powieścią science fiction. Nawet wydanym dwadzieścia lat później opowiadaniom Lovecrafta bliżej do gotyckich horrorów niż do gatunku sf jaki znamy dzisiaj. Nie można tego powiedzieć o książce Wellsa, z której całymi garściami czerpali twórcy gatunku przez cały wiek XX, aż po dziś dzień. Nic w tym dziwnego, bowiem pojedyncze wybrane wątki mogą stanowić inspirację dla kolejnych postapokaliptycznych utworów: o tym jak ludzie starają się odbudować cywilizację po upadku, o moralnych dylematach jednostki, która musi walczyć o przetrwania, czy w końcu o próbie kontaktu z rasą tak odmienną jak to tylko możliwe. A to wszystko zawarte w książce, którą lektor może przeczytać w mniej niż sześć godzin!

Podczas słuchania audiobooka naszły mnie jeszcze dwie refleksje. Mniej lub bardziej świadomie H.G. Wells alegorycznie przedstawił prawdziwy konflikt między dwoma światami, który miał wkrótce wybuchnąć - pomiędzy Imperium Brytyjskim i Rzeszą Niemiecką. Ponadto powieść może być dla nas cenną lekcją i przestrogą jak stosunkowo niewielka przewaga technologiczna może zaważyć na losach całych narodów. Według mnie siła militarna współczesnego imperium jakim są Stany Zjednoczone Ameryki byłaby w stanie przeciwstawić się inwazji opisanej przez Wellsa, podczas gdy militarna potęga z początku XX wieku, czyli Imperium Brytyjskie, było zupełnie bezbronne wobec ataku Marsjan. Wellsa należy uznać za wizjonera swoich czasów z jeszcze jednego powodu. Kosmiczna broń siejąca śmierć w książce jaką był gaz bojowy, została naprawdę użyta na Ziemi niecałe dwadzieścia lat po pierwszym wydaniu “Wojny światów”.

Na militarne zastosowanie laserów wciąż czekamy, ale myślę, że to tylko kwestia czasu. Wobec tych wszystkich superlatyw, które wymieniłem mógłbym ocenić książkę wyżej, jednak przyznam, że nie było mi łatwo przebrnąć przez jej pierwszą połowę, głównie ze względu na archaiczny język i sceny batalistyczne nie trafiające do mojej wyobraźni. Nie zmienia to jednak mojego zdania o H.G. Wellsie jako autorze pierwszej prawdziwej powieść sf oraz jednym z najważniejszych pisarzy w historii literatury.

“Wojna światów” była i jest eksploatowana przez popkulturę (głównie gatunek sf), ale również popularyzatorów nauki, czy nawet nauczycieli z taką intensywnością, że zdawało mi się jakbym doskonale znał tę książkę zanim jeszcze po nią sięgnąłem. Jednak w momencie kiedy faktycznie to zrobiłem okazało się, że potrafi mnie ona zaskoczyć, a wręcz zawstydzić.

Po pierwsze wiedza...

Rzadko kiedy powiedzenie: “Cudze chwalicie, swego nie znacie” sprawdza się tak dobrze jak w przypadku “Solaris” Stanisława Lema. Jako miłośnik fikcji naukowej, od lat z pasją poszukiwałem historii z gatunku hard science-fiction. Kiedy stwierdziłem, że żaden z nakręconych filmów już mnie raczej nie zaskoczy sięgnąłem po literaturą spod znaku s-f - teraz wiem, że za późno. Okazało się bowiem, że już 60 lat temu nasz rodak miał do zaoferowania nie tylko to co mogłem zobaczyć w klasykach gatunku, ale o wiele więcej. “Solaris” to najlepsza książka jaką do tej pory przeczytałem, nie tylko z gatunku science-fiction. Po lekturze uważam, że obiektywnie zasługuje ona na szeroką uwagę, nie tylko patrząc na nią przez pryzmat gatunku. Nie można nie docenić bowiem wizjonerstwa Stanisława Lema, który na długo przed odkryciem pierwszej planety pozasłonecznej i rozpoczęciem poszukiwań innych inteligentnych form życia w galaktyce, stawiał niezwykle ważne pytania, które nie straciły na swej aktualności, a jednocześnie ubrał je we wciągającą prozę z pogranicza s-f, dreszczowca, dramatu psychologicznego, a momentami nawet horroru. Przedstawione przez Lema opisy podróży międzygwiezdnych nie odbiegają za bardzo od tych proponowanych przez współczesnych twórców, z tą różnicą, że powstały one zanim człowiek postawił stopę na Księżycu. Z kolei czytanie przez bohaterów powieści tradycyjnych książek na pozaziemskiej stacji wynika z tego, że w czasach Lema książka była wciąż najbardziej kompaktowym nośnikiem danych i trudno winić go, że nie przewidział rewolucji cyfrowej, bo nikomu się to nie udało. Zawiodło mnie jedynie to, że nie doczekałem się rozwiązania jednego wątku z retrospekcji, lecz nie można traktować tego jako zarzutu, a wręcz przeciwnie. Zawód mój wynika wszak z tego, że po prostu nie chciałem, żeby książka się już skończyła.

Rzadko kiedy powiedzenie: “Cudze chwalicie, swego nie znacie” sprawdza się tak dobrze jak w przypadku “Solaris” Stanisława Lema. Jako miłośnik fikcji naukowej, od lat z pasją poszukiwałem historii z gatunku hard science-fiction. Kiedy stwierdziłem, że żaden z nakręconych filmów już mnie raczej nie zaskoczy sięgnąłem po literaturą spod znaku s-f - teraz wiem, że za późno....

„Problem trzech ciał” to książka pełna kontrastów. Zaczyna się dobrze, a nawet bardzo dobrze. Historia tkana z dbałością o najdrobniejsze szczegóły, pełna działających na wyobraźnię opisów, naprawdę wciąga. Liu Cixin wykazuje się rozległą wiedzą i przez większość powieści nie udało mi się przyłapać go na żadnej poważnej ignorancji naukowej. Mało tego – sądzę że nawet wieloletni fani s-f mogą dowiedzieć się czegoś nowego.


Niestety autorowi nie udaje się dowieźć tego do ostatniej strony. Z czasem teorie naukowe ustępują miejsca egzotycznym, a wręcz naciąganym hipotezom i najbardziej szurowym teoriom spiskowym. Czy oznacza to, że przekroczył on cienką linię między fikcją naukową, a fantastyką? Dla mnie jest to tak samo trudne do rozstrzygnięcia jak ocena "wynalazków" Micho Kaku - brak mi odpowiedniej wiedzy.

Najmocniejszą stroną książki nie są też postacie, a przynajmniej większość z nich. Część bohaterów nie przypominają siebie samych z początku powieści i bynajmniej nie mam tu na myśli przemiany bohatera. Ponadto niektórzy znikają z fabuły tak samo szybko jak się pojawiają nie zmieniając zasadniczo biegu wydarzeń. Autor nie uniknął też stereotypów i dość czarno-białego przedstawienia postaci.

Tym nie mniej, dobrze bawiłem się słuchając „Problemu Trzech Ciał” i polecam tę książkę właśnie jako świetny sposób nauki przez zabawę. Ze względu na kilka brutalnych scen raczej odradziłbym czytanie książki dzieciom, ale nastolatków może ona w pozytywny sposób zainteresować naukami ścisłymi. Można wręcz odnieść wrażenie, że pisarz stara się za wszelką cenę umieścić w swoim dziele wszystkie znane mu zagadnienia z zakresu fizyki i astronomii, a tak jak wspomniałem wcześniej - w większości przypadków są one solidnie osadzone w aktualnej wiedzy naukowej. Po skończeniu książki mam ochotę na więcej, dlatego za jakiś czas na pewno sięgnę po drugi tytuł z cyklu.

„Problem trzech ciał” to książka pełna kontrastów. Zaczyna się dobrze, a nawet bardzo dobrze. Historia tkana z dbałością o najdrobniejsze szczegóły, pełna działających na wyobraźnię opisów, naprawdę wciąga. Liu Cixin wykazuje się rozległą wiedzą i przez większość powieści nie udało mi się przyłapać go na żadnej poważnej ignorancji naukowej. Mało tego – sądzę że nawet...