To jest książka o prawdziwym życiu na krawędzi. Niestety, jest to też książka o umieraniu. Powiem Wam, że główny bohater na końcu zginie tragicznie. Powiem również, że nigdy nie czytałem lepszej książki znając jej zakończenie. To historia o nurkowaniu głębinowym, ale też o przesuwaniu granic ludzkich możliwości. O niezwykłych wyczynach, jak również o ludziach, którzy ich dokonali. O prawdziwym życiu... pełnią życia.

Dave Shaw - człowiek-legenda, australijski nurek techniczny i jedna z dziewięciu osób na świecie, która osiągnęła głębokość zanurzenia powyżej 240 metrów. Na co dzień pilot samolotów pasażerskich. Po zaledwie 5 latach szkolenia schodził na głębokości, których niektórzy nie osiągnęli przez całe życie. "Mrok" jest biografią tego wyjątkowego człowieka. To także historia o jaskini Boesmansgat, położonej w RPA i głębokiej na prawie 300 metrów. Opowieść o spotkaniu i zmierzeniu się człowieka z jaskinią oraz ostatecznie próbie jej poskromienia. Dziwnego w swej formie ujarzmienia, bo poprzez wydobycie z jej dna ciała nurka. I chociaż próba ta zakończyła się niepowodzeniem, to jest potwierdzeniem osiągania rzeczy nieosiągalnych i świadectwem niezwykłej przyjaźni dwóch ludzi.

To jest książka co najmniej głęboka: głęboko wstrząsająca, głęboko poruszająca i zmuszająca do głębokich przemyśleń. Setki metrów pod wodą, człowiek otoczony ciemnością i niewidzialnym wrogiem - ciśnieniem. Chociaż większość ludzi na samą myśl o nurkowaniu jaskiniowym doznaje ataku paniki, to jest grupa osób, które nie tyle słuchają tego ze spokojem, co z uśmiechem na twarzy zanurzają się w co raz głębsze rejony kolejnych jaskiń - niezbadanych, mrocznych i klaustrofobicznych. Stają 'na krawędzi' i ochoczo wychylają się w przepaść.

Phillip Finch pokazał niebywały tutaj kunszt pisarski i ani razu nie zająknął się na temat własnej osoby. Czytelnik ma wrażenie jakby uczestniczył bezpośrednio w przedstawionych wydarzeniach. Czasami mimowolnie wstrzymuje się oddech, nie wspominając o przytłaczającym ciśnieniu i uczuciu osamotnienia w mrocznej toni wody. Efekt tym lepszy, bo pozwalający na pełniejsze obcowanie z książką i jej bohaterami. Widać, że głównym celem nie było przestrzeganie przed niebezpieczeństwami. Raczej zabieg dodający głębi całej historii - tragizmu ale i powagi. Całość to specyficzny hołd dla tego rodzaju ludzi, którzy wcielają w życie scenariusze, u nas pozostające jedynie w sferze marzeń. Dla Dave'a Shawa i Dona Shirley'a i wielu nurków, którzy z zapałem oddają się najbardziej ekstremalnemu nurkowaniu.

Zazdroszczę i podziwiam. A po książkę sięgnę na pewno ponownie, by znów poczuć zapach jaskiń i wody.

Robert Fryga