Pierwsze wrażenie zachwyca: książka jest duża, pięknie wydana, bogato ilustrowana, sprawia wrażenie kosztownej (cena zresztą do najniższych nie należy) i może stanowić ozdobę biblioteki. No właśnie. Może, dopóki nikomu nie przyjdzie na myśl zagłębić się w tekst.

Wszystkie tego typu leksykony opierają się na subiektywnym wyborze autora i na pewno każdy zapytany o setkę najważniejszych elementów materialnej kultury Japonii wymieni inne. Dlatego też trudno krytykować Henryka Sochę za taki a nie inny wybór haseł - ale mi prywatnie ta książka zostawiła uczucie niedosytu, niejasne wrażenie, że jednak czegoś zabrakło.
Leksykon sam w sobie jest raczej nierówny: obok bardzo ogólnikowych haseł dotyczących życia codziennego czy szeroko pojętej kultury (ryokan, gejsza) znajdziemy bardzo szczegółowe umówienia dotyczące broni, laka japońska zostanie omówiona po łebkach, ale ceramika jest już przedstawiona znacznie dokładniej. Oczywiście, autor miał prawo do subiektywnego wyboru, ale spójność książki bardzo na tym ucierpiała.

Merytorycznie za to, co przedstawia sobą leksykon autor zasługuje na publiczne surowe upomnienie. Większość haseł to ogólniki, banały, komunały niemal, stwierdzenia o których ciężko powiedzieć, że powiększają wiedzę: dostajemy na przykład pół szpalty zachwytów autora nad miniaturowymi dziełami sztuki, jakimi są tsuby, co widać na pierwszy rzut oka, ale nie wyjaśnia na przykład mniej popularnego terminu maki-e, a nie każdy czytelnik musi wiedzieć, że chodzi o technikę zdobienia przedmiotów z laki przez oprószenie złotem. Irytujące są również ciągłe odniesienia w tekście do bardziej szczegółowych informacji zawartych w opracowaniach wymienionych w bibliografii - tak zresztą niechlujnej, że to aż wstyd - jeśli autor zwyczajnie wiedział, że temat jest zbyt obszerny na sztywno określone miejsce, to po co w ogóle go poruszał albo po co zapełniał cały łam swoim wodolejstwem?

Zatem: z jednej są więc hasła opracowane z przesadną szczegółowością, z drugiej zaś omówione pobieżnie, jakby leksykon miał być o wszystkim, a wiadomo, że jeśli coś jest do wszystkiego, to jest do niczego. Smutna prawda.

I jeszcze słowo o ilustracjach, na pierwszy rzut oka pięknych i bogatych: ich wartość jest żadna poza estetyczną, skoro autor nigdzie (nigdzie!) nie zamieścił ani jednego podpisu. Zatem owszem, temat tsub jest bogato zilustrowany, tylko nie za bardzo wiadomo z jakiego okresu pochodzą pokazane przedmioty i co w zasadzie mają ilustrować fotografie.
Leksykon? Źródło wiedzy? Przewodnik? Powiedziałabym raczej, że ładne wydawnictwo o znikomej wartości.

Pierwsze wrażenie zachwyca: książka jest duża, pięknie wydana, bogato ilustrowana, sprawia wrażenie kosztownej (cena zresztą do najniższych nie należy) i może stanowić ozdobę biblioteki. No właśnie. Może, dopóki nikomu nie przyjdzie na myśl zagłębić się w tekst.

Wszystkie tego typu leksykony opierają się na subiektywnym wyborze autora i na pewno każdy zapytany o setkę...