W mrokach zapomnienia już dawno zgasła miłość, która wolała niewolę od zhańbienia. Uczucie, które będąc uwięzionym wciąż żyło powracającą nadzieją, przeistoczyło się w nienawiść do kata tej wspaniałej namiętności, jakiej współczesny świat przyglądał się z podziwem. Nic już nie wróci czasów sprzed chwili, kiedy o jeden kielich wina za dużo sprowadził rozum do piekła. Kiedy urok nowości przyćmił umysł i z miłości zrobiono igraszkę. Niespodziankę, co prysła wraz z przebrzmieniem weneckich karnawałów. Błahostkę, którą lubieżny satyr z królewskiego rodu sprowadził dla zabawy i zabicia nudy. Z politowaniem można patrzeć na dzieje kobiety, której jedynym przewinieniem było to, że potrafiła panować nad sercem. U jej nóg legły dwa królestwa a ambrozja życia przelewała się na każdej fecie którą mogła zaszczycić swoją obecnością. Lecz niestety to uczucie nie miało szans powodzenia, gdyż ten od którego wszystko zależało sam nie umiał kochać. To wszystko było dla niego żartem bez żadnej przyszłości. Jedynie królewskim kłamstwem pod wpływem potęgi romansu.

Józef Ignacy Kraszewski napisał przestrogę o tym, że z piekła się nie powraca. Bo kiedy mężczyzna straci głowę dla blasku pięknych oczu, to łatwo też może dla nich stracić i całą swoją władzę. "Hrabina Cosel" to wyćwiczona do granic przyzwoitości dworska intryga. To powieść o kobiecie, którą idealistyczne podejście do miłości doprowadziło do zguby. Tytułowa hrabina zostając królewską faworytą chciała czegoś więcej. Jej celem była nie tylko korona ale i władanie nad duszą i sercem króla. Kto by jednak spojrzał na ten romans bystrzejszym okiem, ten by od samego początku wiedział, że król August II Mocny jak smok karmił swą chuć dziewicami. I przypadkowy widz ze smutkiem mógłby tylko patrzeć na serce, które zostaje wyrzucone, kiedy tylko zabraknie dla niego miejsca. Bo król nie rozumie oporu ani odmowy ale bez skrupułów potrafi roztrzaskać marzenia o wykute w skale więzienie. Bo taki jest władca Saksonii i Polski, wspaniałomyślny dla nowości i okrutny dla spraw które go nużą.

Kraszewski głównymi bohaterami swej książki czyni postacie króla Augusta i hrabiny Anny. Jego pomysł zaprzęgnięcia w wiry "Trylogii Saskiej" dwóch tak wyrazistych osobowości od samego początku mógł gwarantować mu sukces. Rzeczywiście, wiele wydań "Hrabiny Cosel" pokazało jak wielką popularnością wśród czytelników będą się cieszyć czasy saskiego baroku. Sam Kraszewski napisał, że posiadając tak bogaty materiał do napisania książki nie musiał używać zbyt wiele wyobraźni do wypełniania luk w historycznych faktach. Jednak trzeba mu przyznać, że zrobił to wyśmienicie. W barwny i sugestywny sposób opisał panowanie Wettyna i w ładnym stylu wplótł polskie wątki. Postać hrabiny emanuje wiernością i jest przykładem tego, że miłość może być zakładnikiem rozpusty i zbytku. Hrabina Cosel jawi się nam jako szlachetna i wzniosła kobieta, która padła ofiarą hulaszczego trybu życia drezdeńskiego dworu Augusta II Mocnego.

Osobiście bardzo przeżyłem okrucieństwo z jakim potraktowano przywiązanie hrabiny do władcy. Wyraźnie odczułem jej trwogę o życie, ale też byłem zdumiony postanowieniem pod koniec powieści. Pogardzając intrygami i kłamstwami postanowiła bronić pamięci o swoim szczęściu, które umknęło wiele lat wcześniej. Ujęła mnie od samego początku tak bardzo, że zachowam na zawsze pamięć o miłości uwięzionej w starym zamku. Zatrzymam wspomnienie kropli rozkoszy dla których spróbowania ludzkie życie nic nie jest warte. Niestety te krople okazały się trucizną ale ich magia dopomogła w powstaniu ciekawej powieści. Bez nieszczęścia, pogardy i intrygi z pewnością Kraszewskiemu o wiele trudniej by było przykuć uwagę czytelnika. Tak już jest, że to co smutne, często jest piękniejsze niż rzeczy wesołe. A z pewnością "Hrabiny Cosel" nie można zaliczyć do zabawnych utworów. To tragiczny opis wielkiej miłości, która niestety nie została odwzajemniona. Historyczna opowieść Józefa Ignacego Kraszewskiego to przykład tego, że klasyka polskiej literatury może być wspaniałym prezentem dla umysłu znużonego współczesnymi bestselerami.

W mrokach zapomnienia już dawno zgasła miłość, która wolała niewolę od zhańbienia. Uczucie, które będąc uwięzionym wciąż żyło powracającą nadzieją, przeistoczyło się w nienawiść do kata tej wspaniałej namiętności, jakiej współczesny świat przyglądał się z podziwem. Nic już nie wróci czasów sprzed chwili, kiedy o jeden kielich wina za dużo sprowadził rozum do piekła. Kiedy...