„Nie ma w dziejach polskiej historiografii wydarzenia jednostkowego, które bardziej poruszyłoby umysły uczonych i opinię publiczną, niż tzw. faktum św. Stanisława”. Trudno się nie zgodzić ze stwierdzeniem jednego z najwybitniejszych polskich historyków. O problemie tym wylano już hektolitry atramentu. Spierano się bardzo ostro, zarówno na polu nauki, jak i publicystyki oraz (kiedyś) polityki. Często polemiki wykraczały poza, wydawałoby się, przyjęte ramy dla ludzi inteligentnych i kulturalnych. Dotyczy to wszystkich wyżej wymienionych obszarów.
Gerard Labuda, tytan humanistyki, mediewista najwybitniejszy z wybitnych, postanowił zebrać w dosyć niewielkiej (jak na niego) pracy, dotychczasowy stan badań i najważniejsze konkluzje różnych szkół i środowisk na temat sprawy św. Stanisława. Jak zawsze u tego historyka precyzja słowa, logika wywodu i formułowanie wniosków dorównują jedynie jego iście detektywistycznemu zacięciu w poszukiwaniu prawdy kryjącej się w natłoku wielorakich źródeł. Rozbiera on je na czynniki pierwsze, poddaje ścisłej krytyce, konfrontuje wynikające z nich informacje i przedstawia czytelnikowi bardzo strawny rezultat. Nie może on nie zaspokoić koneserów humanistyki. Jest to najwyższy poziom muzy Klio.
Książki Gerarda Labudy nie nudzą. Tak jest i z dziełem poświęconym krakowskiemu biskupowi. Nie zdradzając opinii wyśmienitego historyka w przedmiocie konfliktu król Bolesław – św. Stanisław, mogę z czystym sumieniem polecić lekturę każdemu kto chce spędzić trochę czasu z historią przez duże „H”.

„Nie ma w dziejach polskiej historiografii wydarzenia jednostkowego, które bardziej poruszyłoby umysły uczonych i opinię publiczną, niż tzw. faktum św. Stanisława”. Trudno się nie zgodzić ze stwierdzeniem jednego z najwybitniejszych polskich historyków. O problemie tym wylano już hektolitry atramentu. Spierano się bardzo ostro, zarówno na polu nauki, jak i publicystyki oraz...

Sprawa św. Stanisława po dziś dzień budzi różnego rodzaju kontrowersje, które są pokłosiem jej zaprezentowania przez Galla Anonima oraz Wincentego Kadłubka. G. Labuda w swojej monografii podejmuje niełatwe zadanie prześledzenia dotychczasowej dyskusji naukowej na ten temat oraz odsiania plew narosłych wokół niego historiograficznych koncepcji od ziarna źródłowego przekazu kronikarzy. W tej analizie przeciwstawia się przede wszystkim koncepcjom Tadeusza Wojciechowskiego zaprezentowanym jeszcze przed I wojną światową. Swoją drogą pomysły Wojciechowskiego to znakomity przykład tego, jak można zbudować wielkie teorie na bardzo wątłej podstawie (w tym wypadku odczytania niezbyt jasnego tekstu Galla). Rozprawa Labudy ma charakter par excellence erudycyjny i odwołuje się do badań ostatnich dwóch stuleci bazując jednocześnie na znakomitej znajomości materiału źródłowego. Praca niniejsza dowodzi, jak wielkie znaczenie ma w mediewistyce znajomość języka źródeł. W tym wypadku chodzi oczywiście o krótki i niejednoznaczny tekst Galla. Bez dokładnej analizy filologicznej nie byłoby pewnie połowy dyskusji naukowej na ten temat. I niech ktoś powie, że nie potrzeba dziś historykowi znać łaciny...

Tomasz Babnis

Sprawa św. Stanisława po dziś dzień budzi różnego rodzaju kontrowersje, które są pokłosiem jej zaprezentowania przez Galla Anonima oraz Wincentego Kadłubka. G. Labuda w swojej monografii podejmuje niełatwe zadanie prześledzenia dotychczasowej dyskusji naukowej na ten temat oraz odsiania plew narosłych wokół niego historiograficznych koncepcji od ziarna źródłowego przekazu...