Stefan Darda to nazwisko znane każdemu miłośnikowi powieści grozy w Polsce. Słynna, kultowa już trylogia o Wyrębach, ostatnio lansowany „Cymanowski Młyn” jako połączenie horroru i powieści obyczajowej – o autorze jest głośno. Na fali tego zainteresowania Darda prezentuje nam horror kryminalny, jakiego jeszcze w Polsce nie było. „Przebudzenie zmarłego czasu. Powrót” to pierwsza część zapowiadanego cyklu o fascynującej, magicznej gemmie i tajemnicach mieszkańców pięknego Przemyśla.

Jakub Domaradzki wychodzi z więzienia, a jedyny członek rodziny – ukochany wujek Olgierd Lang, który miał odebrać go z Zamościa – popełnia samobójstwo. Jak zwykle w takich przypadkach, nikt nie spodziewał się po Olgierdzie chęci odebrania sobie życia. Ludzie mieli starszego pana za rozsądnego, niewadzącego nikomu fryzjera z przemyskiego Starego Miasta, dlatego tym większy szok wywołuje jego tajemniczy list pożegnalny. Owieczka, kocię i spokojne morze oraz przestroga przed kamiennymi oczami nie wydają się racjonalnymi wyborami do uwzględnienia w ostatnich słowach pożegnania z ziemskim padołem.

Jakub nie daje wiary wyjaśnieniom policji o braku udziału osób trzecich i wraz z bliskimi zmarłego – panią Różą, powieściową wnuczką Stefana Grabińskiego (tak, tego Grabińskiego – „polskiego Lovecrafta i Poego w jednym”), przyjacielem Ludwikiem i zafiksowanym na punkcie przemyskiej gemmy Januarym Osóbką-Grudnikiem – próbuje zrozumieć motywy ewentualnego samobójstwa wujka. Przy okazji odnajduje ogromną ilość gotówki pod podłogą zmarłego i zaczyna podejrzewać wujka o kradzież największego skarbu Przemyśla – gemmy, magicznego amuletu typu hystera, wykonanego z heliotropu. Czy słusznie? Warto się o tym przekonać, zachęcam do lektury!

Niebagatelną rolę dla historii poszukiwań znaczenia „zmarłego czasu” ma przykuty do łóżka z zespołem zamknięcia Emil, syn szkolnej miłości Jakuba – Justyny, który doprowadził do zwolnienia bohatera z więzienia. Niestety zła fama jako osadzonego za zabójstwo – co z tego, że niesłusznie, jak dowiadujemy się w trakcie lektury – ciągnie się za Jakubem i nie pozwala mu na przykład na bliższe zaprzyjaźnienie się z sąsiadką z kamienicy zmarłego wujka. Przeszłość ściga głównego bohatera także w postaci tajemniczego Niuńka, który fizycznie podobny do męża Justyny – Daniela, damskiego boksera i awanturniczego pijusa, zaczepia i skutecznie uprzykrza życie Jakubowi. Po dodaniu do tego niepojętych zmian zamków w drzwiach i enigmatycznych maili odczytanych po śmierci wujka na jego komputerze, można zwątpić w urodzenie Jakuba pod szczęśliwą gwiazdą. Jest tu też wątek odwiecznej nienawiści i kontrowersyjny pedofilski, tak bardzo nośny obecnie, dzięki któremu lektura upływa bardzo szybko.

Z powieści dowiadujemy się wiele o historii Przemyśla, ale nie są to smętne przynudzania – wszystkie te wzmianki powodują przemożne pragnienie udania się na zwiedzanie magicznego Podkarpacia. Tajemnicze dwa czy trzy rozdziały z innego roku niż cała fabuła powieści, w których znikają budynki i w których zdaje się, że miała miejsce jakaś katastrofa, sugerują czytelnikowi, że przemyska gemma ma rzeczywiście właściwości magicznego przenoszenia w czasie. Czy tak jest w istocie, będziemy mogli przekonać się w kolejnej części przygód Jakuba.

Reasumując, jak dla mnie – mało horroru, kryminału zaś w sam raz. Wydaje mi się, że jest to pozycja skierowana raczej do młodzieży niż dorosłych, wytrawnych wyjadaczy „Wyrębów” – mamy tu prosty język, niezbyt wiele psychologizmu, z którego Darda dał się już czytelnikom poznać. Klimatyczne postaci Ludwika Zięby, pani Róży czy Januarego nie miały szansy rozwinąć się w pełni na 320 stronach książki, więc kolejny tom jest nie tyle chwytem marketingowym, co koniecznością. Pomimo pewnych niedociągnięć, horror kryminalny to dla mnie novum, dlatego daję szansę Jakubowi Domaradzkiemu i czekam z niecierpliwością na wyjaśnienie zagadki kamiennych oczu. Tylko proszę o więcej mroku!

Alicja Klebba