Mam mieszane uczucia - cieszę się z tej książki, bo porusza temat niemal nieznany (przynajmniej takim laikom, jak ja), czyli bardzo rozwiniętej i wyrafinowanej cywilizacji, która rozkwitła w III i II tysiącleciu p.n.e. we wschodniej części Morza Śródziemnego. - Nie chodzi nawet o Babilon czy Egipt jako takie, ale o multikulturowy i politycznie złożony system, jaki stworzyły liczne kraje regionu. - Autor próbuje też przybliżyć nas do odpowiedzi na pytanie, jak to możliwe, że kwitnąca cywilizacja (obejmująca wiele państw) upadła - oraz szuka odniesień do współczesności. - Pozycja oparta głównie o badania archeologiczne, co oznacza częste wyliczanki odnalezionych przedmiotów (zaledwie kilka zdjęć ówczesnej sztuki, bardzo rozwiniętej), oraz cytowanie wielu listów handlowo-politycznych. - Pozwala to czasem lepiej wczuć się w okres, ale jednocześnie czyni niekiedy lekturę nieco żmudną... Natomiast najmniej podobały mi się podsumowujące rozważania na temat przyczyn katastrofy i ewentualnych nawiązań do współczesności. - Autor bardzo się starał zachować naukowy dystans, ale wyszło mu, przynajmniej z punktu widzenia zwykłego czytelnika, raczej niezdecydowane zakałapućkanie. - Takie czy inne miasto bez wątpienia zostało zniszczone, ale trudno orzec z absolutną pewnością, czy aby przez tych, na których wszystko wskazuje... Nie, żeby pełna identyfikacja sprawców była aż tak ważna. - Dotychczasowe interpretacje można podważać, ale trudno wskazać równie przekonującą hipotezę, która mogłaby je zastąpić... Susza bez wątpienia uderzyła z wielką mocą (to akurat bez wątpienia - i autor przytacza przydługą listę dowodów, choć już połowa wydawałaby się w zupełności wystarczać), ale podobne susze ta cywilizacja zniosła bez szwanku... choć akurat ta była wyjątkowo dotkliwa. - I tak dalej, i tym podobnie. - Nawiązania do współczesności niekiedy również wydają się mocno ryzykowne; to, że w XIX dużo ludzi przemigrowało w USA po suszy, niekoniecznie musi być dowodem, że coś podobnego wydarzyło się 4 tysiące lat wcześniej w Grecji, gdy wielu rzeczy nie wiemy, a wiele jest kompletnie innych. - Drażnią mnie też ogólne refleksje w duchu "wszystkie cywilizacje muszą upaść, a im bardziej rozwinięte, tym pewniej" - autor sam zauważa, że biorąc pod uwagę choćby poziom rozwoju naszej obecnej cywilizacji, trudno określić jakąś wyraźną "granicę bez powrotu" wymuszającą upadek... Na koniec autor sili się na poezję, pisząc: "Czasami potrzeba wielkiego płomienia, aby wspomóc odbudowę ekosystemu starego lasu" - choć wcześniej przyznał, że upadek cywilizacji późnego brązu cofnął rozwój o setki lat. - Oczywiście pewne zdobycze przetrwały, przynajmniej jako inspiracja dla późniejszego rozwoju. Jasne też jest, że upadek danych ludów otwiera przestrzeń dla rozwoju nowych. - Jednak nadmierna beztroska w odniesieniu do strat i zniszczeń, tak charakterystyczna dla naukowców piszących zwł. o czasach dawniejszych, drażni mnie. - Jakaż podniosłaby się wrzawa, gdyby autor w podobnym duchu pisał np. o Holocauście, twierdząc, że otworzył on drogę do ekspansji nowych kultur... Pomimo wspomnianych zastrzeżeń książkę polecam - dostarcza zaskakującej wiedzy, podanej w rzetelny sposób, oraz ciekawego materiału do przemyśleń.

Mam mieszane uczucia - cieszę się z tej książki, bo porusza temat niemal nieznany (przynajmniej takim laikom, jak ja), czyli bardzo rozwiniętej i wyrafinowanej cywilizacji, która rozkwitła w III i II tysiącleciu p.n.e. we wschodniej części Morza Śródziemnego. - Nie chodzi nawet o Babilon czy Egipt jako takie, ale o multikulturowy i politycznie złożony system, jaki stworzyły...