Cykl, którego główną bohaterką jest major Kamieńska, nie ukazywał się w Polsce regularnie ani zbyt często. Dlatego niech nikogo nie zdziwi fakt, że „Egzekucja w dobrej wierze” wydana niedawno przez wydawnictwo Czwarta strona to powrót do tej sympatycznej i inteligentnej kobiety po niemal dwudziestu literackich latach. Nie wiem, jak zmieniła się Anastazja, bo nigdy nie miałam okazji poznać się z nią wcześniej, ale teraz, kiedy wiem już o niej co nieco, nie zawaham się sięgnąć po inne jej przygody. A myli się ten, kto myśli, że nie można sięgnąć po serię, która liczy kilkadziesiąt tomów, zaczynając od najnowszej książki. Powieść Marininy można spokojnie czytać bez znajomości poprzednich, czego ja sama jestem żywym dowodem. Co więcej, można nawet czerpać przyjemność z lektury.

Choć początki, przyznam, nie były wcale bezbolesne, bo o ile prolog zapowiadał interesującą sprawę kryminalną, o tyle kilkanaście następnych stron postawiło pod znakiem zapytania zarówno wciągającą fabułę, jak i właśnie to, czy podołam zadaniu, nie znając wcześniejszych przygód Nastii Kamieńskiej. Na początek bowiem zostajemy wciągnięci w rodzinną naradę, której głównym bohaterem jest brat pani major, która obecnie przebywa już na emeryturze. Niełatwo było mi przebić się przez wszystkie znajomości, koligacje i stopnie pokrewieństwa, nie mówiąc o tych wszystkich, tak typowych dla Rosjan, imionach, nazwach, nazwiskach, przezwiskach, zdrobnieniach i biorących się nie wiadomo skąd tytułach. Kiedy jednak pierwsze zagubienie minęło, a ja - nieco bardziej niż zwykle skupiona - podołałam tej naradzie, wszystko poszło już z górki. Wciągnięta zostałam w nie do końca typową kryminalną intrygę, w dodatku z nie do końca typowym dla kryminału finałem. Czy jednak całość mogę określić jako satysfakcjonującą? Na odpowiedź musicie jeszcze chwilę poczekać - jak to w tym gatunku bywa.

Brat major Kamieńskiej to właściciel bardzo dobrze prosperującego banku, którego filie pootwierano niedawno na całej Syberii. Teraz Saszka postanawia wybudować pensjonat dla pracowników, na wzór tego, który powstał już w Moskwie. Na nieszczęście dla Anastazji ów przybytek powstać ma w - cytując lekko zirytowaną bohaterkę - Wierbicku, położonym gdzieś w obwodzie pierowskim, na zachodzie Syberii, tam, gdzie diabeł mówi dobranoc. Aby jednak pensjonat mógł powstać w odpowiednim miejscu należy zbadać dogłębnie tajemniczą sprawę, która nęka ostatnio tamtejsze tereny. Działkę pod budowę pensjonatu wykupić należałoby natomiast jak najszybciej, ponieważ ceny niedługo szybko wzrosną ze względu na zaplanowane przedłużenie magistrali federalnej „Syberia”. Problem jednak w tym, że rozpatrywane są dwa warianty budowy - według jednego magistrala przebiegałaby na południu Wierbicka, według drugiego, na północy. W to wszystko wplątana zostaje bezpośrednio polityka miasta, ponieważ ostateczne przyjęcie jednego planu magistrali zbiega się w czasie z wyborami na mera. Ten, który jest nim obecnie i kandyduje na drugą kadencję ma swój interes w tym, aby magistrala przebiegała po południowej stronie miasta, co pozwoli zachować nienaruszoną fermę zwierząt futerkowych, którą mer Smiełkow pomagał budować własnymi rękami. Jego przeciwnik w wyborach natomiast ma co do wspomnianej magistrali zupełnie inne plany.

Wszystko wydaje się w miarę zrozumiałe, ale na co ona, Anastazja Kamieńska, i jej wieloletni przyjaciel, Jurka Korotkow, są potrzebni w Wierbicku? Po pierwsze po to, aby zorientować się, który wariant - północny czy południowy - budowy magistrali ma większe szansę na zatwierdzenie, co pozwoli zakupić odpowiednią działkę pod budowę pensjonatu, a po drugie po to, aby wyjaśnić sprawę zagadkowych śmierci ekologów na tym terenie, które ostatnimi czasy nękają Wierbick. A raczej zbadać, czy nie zagraża ona planom biznesmena. Kamieńska nie ma bowiem już teraz, po przejściu na emeryturę, odpowiednich uprawnień, aby bezpośrednio zacząć badać morderstwa - ma się tylko rozejrzeć w tym temacie. Możliwe zresztą, że wszystkie te sprawy - magistrala, mer, ferma, wybory i ekologia - są ze sobą ściśle powiązane, do Korotkowa i Kamieńskiej należy więc zorientowanie się i przekazanie bratu pani major, czy nic nie zagraża planom postawienia pensjonatu i czy teren jest na tyle bezpieczny i nieskażony przestępczością, aby spokojnie mógł się nadawać jako miejsce do wypoczynku dla pracowników banku Aleksandra Kamieńskiego.

Przez większą część lektury powieść ta nie przypomina typowego kryminału - morderstw jest tu tyle, co kot napłakał - a przynajmniej tych teraźniejszych - w dodatku nie wydają się z początku bezpośrednio interesować naszych bohaterów. Jednak z dnia na dzień, Anastazja Kamieńska coraz bardziej daje się wciągnąć w tajemnicze sprawy, które dzieją się w Wierbicku, a jej ostrożne zachowanie i środki zapobiegawcze mające na celu przekonanie wszystkich ważniejszych osób w mieście, że ją i Korotkowa naprawdę obchodzi wyłącznie budowa pensjonatu, okazują się nie być bezpodstawne. Dwójce bohaterów pomagać będzie mający swoje problemy i nieszanowany przez młodszych pracowników, lubiący zaglądać do kieliszka, wywiadowca z UWD w Wierbicku - major Jegorow. Czy więc dwóch emerytowanych oficerów milicji wydziału kryminalnego i jeden obecny, ale zniszczony i zmęczony życiem pracownik UWD rozwiążą zawikłaną sprawę i dadzą radę przedrzeć się przez sieć powiązań, ekologicznych zagadek i dziwnych, niewyjaśnionych śmierci? Czy stara gwardia, jak nazywa ich sam Korotkow, ma jeszcze na tyle sprytu, energii i zapału do pracy, aby w połączeniu z doświadczeniem dojść do sedna prędzej niż młodzi, znajdujący się na miejscu i zaznajomieni ze szczegółami pracownicy służb bezpieczeństwa? Sprawy nie ułatwia fakt, że zarówno najbogatszy biznesmen w mieście, któremu nie sposób odmówić, kiedy oferuje im gościnę w swoim domu, a także naczelnik UWD, pułkownik Bajew, to starzy przyjaciele mera Smiełkowa, należy więc uważać na każde słowo i być czujnym przez cały czas.

„Egzekucja w dobrej wierze”, jak wspominałam już wcześniej, nie jest typową powieścią kryminalną, w której zabójstwo goni zabójstwo, tajemnice się mnożą, a akcja nabiera tempa ze strony na stronę. W powieści Marininy wszystko toczy się nie tyle powoli, co swoim własnym, naturalnym rytmem. I choć z początku podchody Kamieńskiej i Korotkowa faktycznie przypominają wyłącznie próbę dowiedzenia się, którą działkę najlepiej będzie zakupić - cały czas wyczuwalne jest napięcie i czytelnik pozostaje czujny i zwraca uwagę na szczegóły. Nie będzie to jednak takie łatwe, bo również sposób prowadzenia kryminału rosyjska pisarka ma nieco inny, niż większość autorów zajmujących się tym gatunkiem. Nierzadko bowiem to, czego dowie się major Kamieńska, pozostanie tajemnicą dla czytelnika do czasu aż podzieli się tym z innym bohaterem powieści. Nie jesteśmy więc wtajemniczeni we wszystkie poszukiwania, śledztwa i ich wyniki. Niekiedy rodzi to w czytelniku irytację, ale ta szybko przemienia się w ciekawość i chęć wyjaśnienia zagadki.

Choć polityka, budowa magistrali gdzieś na Syberii, ekologia, ferma zwierząt i zbliżające się wybory nie brzmią jak porządna dawka rozrywki w formie kryminału - wszystko zostało przez pisarkę bardzo dobrze poprowadzone i choć może nie wciąga szaleńczym tempem czy chwytającymi za serce zabójstwami, to „Egzekucja w dobrej wierze” ma swój niezaprzeczalny urok i kolejne strony przewracają się, w zasadzie nie wiadomo kiedy. Poza tym brawa należą się Marininie za konstrukcję najważniejszych postaci i ich rys psychologiczny. Pomijając już dwójkę głównych bohaterów - major Kamieńską i Korotkowa - zarówno mer Smiełkow, pułkownik Bajew, jak i biznesmen Piotr Worożec, a także pijaczyna Jegorow to świetnie skonstruowani bohaterowie, którzy nadają powieści tak smaku, jak i wiarygodności. Intryga pod koniec powieści niesłychanie się zagęszcza, a finał… no cóż, Aleksandra Marinina zdaje sobie sprawę z tego, że sprawiedliwości nie zawsze staje się zadość.

Stara gwardia, w skład której wchodzą inteligentna, doświadczona i obdarzona intuicją Kamieńska, jej wieloletni przyjaciel Korotkow, który choć marzy o powrocie do swojej ślicznej żony, świetnie odnajduje się w politycznych zawiłościach i kłamstwach (choć nie przeszkadza mu to narzekać na przyjaciółkę, której nos i wiedza każą zatrzymać im się w Wierbicku na dłużej, niż było to przewidziane), a także mający za sobą smutną przeszłość Jegorow, udowodni, że młodość i energia to nie wszystko i nawet będąc na emeryturze, można wykonać kawał dobrej, detektywistycznej roboty. Podobnie jak zrobiła to Marinina, pisząc ten nietypowy, ale bardzo udany kryminał, w którym istotną rolę odgrywa psychologia poszczególnych postaci, jak i ludzi jako tłumu.

Sylwia Sekret