Pan Tadeusz nie powinien być książką–lekturą, którą czyta się pod przymusem. To dzieło dojrzałe, dzieło człowieka-wygnańca, skierowane (w swoim czasie) właśnie do ludzi "wyzutych z ojczyzny", cierpiących na chorobę niedostosowania, nieprzyzwyczajenia się do życia na obczyźnie. Pan Tadeusz miał być lekarstwem dla emigrantów, miał przypominać im on ziemskim raju, jaki krył się na prawie każdym polskim gospodarstwie i za każdą zagrodą szlachecką. Dla współczesnych Pan Tadeusz też może stać się bliski, zwłaszcza, gdy zabraknie nam tego ukochanego 'locus amoneus'.

Skoro jest tak pięknie to skąd tak niska moja ocena? Chyba poszłam śladem XIX emigrantów i odrzuciłam Mickiewiczowskie lekarstwo, ze względu właśnie na jego... "ubóstwienie wieprzowatości życia wiejskiego", jak to zjadliwie ujął Juliusz Słowacki. Wybór takiej a nie innej tematyki utworu był zabiegiem świadomym i celowym - ja jednak tę tematykę odrzucam, jako nietrafioną i przedstawioną w (jak to Mickiewicz miał zwyczaju) bardzo przerysowanym, romantycznym ujęciu. Bo co prócz tej wizji raju dostajemy? Opisy szlacheckiej swarliwości, napuszonych uczt i bezmyślnych polowań (które chyba służyły tylko do zaleczenia własnych kompleksów...). To zdecydowanie nie jest obraz, który pchał Polskę do przodu, który mógłby umoralnić znękaną XIX-wieczną (a i współczesną) duszę wygnańca. Taki model życia spychał raczej Polskę i Polaków w jeszcze większą prowincję niż jaką było samo Soplicowo.

Pan Tadeusz nie powinien być książką–lekturą, którą czyta się pod przymusem. To dzieło dojrzałe, dzieło człowieka-wygnańca, skierowane (w swoim czasie) właśnie do ludzi "wyzutych z ojczyzny", cierpiących na chorobę niedostosowania, nieprzyzwyczajenia się do życia na obczyźnie. Pan Tadeusz miał być lekarstwem dla emigrantów, miał przypominać im on ziemskim raju, jaki krył...