Tematem książki jest ewolucja ideowa obozu sanacyjnego w okresie międzywojennym. Autor, jak najbardziej słusznie, zwraca uwagę na zwrot w prawo tejże dominującej przez ostatnich 13 lat II RP formacji i o przejęciu przez nią wielu pryncypiów ideologii endecji. Swoje rozważania rozpoczyna od nakreślenia sylwetki Józefa Piłsudskiego w ostatnich latach zaborów. Trudno nie zgodzić się z tezą o wątpliwych związkach Marszałka z socjalizmem, pod którego sztandarem ukrywał swój jedyny cel działań politycznych – odzyskanie niepodległości przez Polskę. Autor podpiera to założenie żywioną przez Piłsudskiego po 1926 r. niechęcią do współpracy ze środowiskami lewicowymi, pomimo ich niebagatelnej roli w pomyślnym dla Marszałka przebiegu zamachu majowego.

Zbiór szkiców poświęconych zróżnicowaniu obozów politycznych sanacji powstał w czasach, w których krytyczne w swoim wydźwięku utwory na jej temat były mile widziane przez cenzurę. Stąd też z kart książki wyłania się obraz z pewnością niepozbawiony uprzedzeń względem obozu rządzącego II RP, daleki od obiektywnego, niemniej nadużyciem byłoby określenie tej pracy pamfletem. Ze względu na ograniczenia cenzuralne nie znajdziemy w niej ani wzmianki o zagrożeniu Europy przedwojennej przez komunizm, o sowieckiej agresji z 17 września i wielu innych niewygodnych w ówczesnych realiach faktach.

Micewski oskarża za to dyplomację II RP o brak przystąpienia do Paktu Wschodniego z udziałem Rosji, w czym dostrzega największe jej uchybienie, którym Polska pośrednio miała przyczynić się do wybuchu wojny. Argument ów, przez lata stanowiący leitmotiv propagandy PRL, choć obecnie już przebrzmiały, wszedł na trwałe do historiografii zachodniej. Nawiązując do czarnej legendy Józefa Becka autor niedwuznacznie sugeruje, jakoby ukierunkował on politykę na sojusz z III Rzeszą, a jego „flirty z państwami faszystowskimi przyczyniały się do utwierdzenia tego właśnie kierunku ewolucji ideowej obozu piłsudczykowskiego”. Micewski, choć nie pisze tego wprost, daje jednakże niedwuznacznie do zrozumienia, że Polska padła ofiarą własnej polityki, jaką prowadziła przed wojną w Europie. Im bardziej zagłębiamy się w lekturę, tym więcej znajdziemy interpretacji zgodnych z wymogami cenzury, ale nijak przystających do całokształtu skomplikowanej sytuacji geopolitycznej przedwojennej Rzeczypospolitej.

ŁS

Tematem książki jest ewolucja ideowa obozu sanacyjnego w okresie międzywojennym. Autor, jak najbardziej słusznie, zwraca uwagę na zwrot w prawo tejże dominującej przez ostatnich 13 lat II RP formacji i o przejęciu przez nią wielu pryncypiów ideologii endecji. Swoje rozważania rozpoczyna od nakreślenia sylwetki Józefa Piłsudskiego w ostatnich latach zaborów. Trudno nie...