Za parę dni spotkanie z autorką, więc przeczytać chciałem koniecznie. Ale nie sądziłem, że łyknę książkę w jeden wieczór...
Prawie 50 lat temu wyjechała z Polski. Dwudziestoletnia Żydówka, wrocławianka, studentka. Uznała, że nie może dłużej mieszkać w kraju, który jej nie chce. W którym jej nie chcą.
Zabrała oboje rodziców. Wyjechali do Wiednia, stamtąd do Rzymu, a z Włoch do USA, do Detroit.

Byłaby to dość banalna notka o losie trojga polskich Żydów, którzy w 1968 roku przestali być polscy. Banalna, bo wiele historii polskich Żydów naznaczonych rokiem 1968 kończy się zdaniem „Wsiedli do pociągu (albo na prom) i wyjechali”.
Ale zamiast banalnej notki mamy książkę napisaną przez ową młodą – pięćdziesiąt lat temu – dziewczynę. Książka mówi o tym, o czym inne relacje milczą: co się działo po decyzji o wyjeździe. Autorka, Sabina Baral, opisuje swój pierwszy, najtrudniejszy okres emigracji. Poczynając od starannego upokarzania, jakie Polska zafundowała jej na koniec, przez życie w Wiedniu i Rzymie, a wreszcie osiedlenie się w USA.
Na koniec autorka krótko kwituje kilkadziesiąt lat swojego życia już jako Amerykanka. Dowiadujemy się, że zrobiła karierę, że ma dużą rodzinę, że jest spełniona. I że nie tęskniła za Polską, nie mówiła po polsku, tego języka nie znają jej dzieci i wnuki. Z mężem, również polskim Żydem, rozmawia po angielsku.
Parę dni temu Sabina Baral w naszej lokalnej bibliotece spotkała się z kilkudziesięcioosobową grupą zainteresowanych. Ciekawe: dominowały panie w wieku więcej niż średnim, mniej więcej rówieśniczki S. Baral. Panów było niewielu. Młodych – kilka osób. Większość zdaje się jeszcze książki nie czytała.
Być może stąd pytanie jednej z pań: jak autorka książki postrzega Polskę po pięćdziesięciu latach, co się w niej zmieniło i czy na lepsze. Być może pytająca pani oczekiwała wyznania, że to nie ta sama Polska, że Polacy są cudowni, a autorka tęskni za krajem.
Odpowiedź zaskoczyła chyba większość obecnych na spotkaniu. Usłyszeli, że znów wyczuwalna jest duszna atmosfera marca 1968, że niedawna awantura o ustawę w sprawie IPN była osobliwym sposobem uczczenia smutnej rocznicy. Nie usłyszeli zachwytów nad Polską i Polakami. Tym bardziej ani słowa o tęsknocie za krajem, z którego autorka książki wyjechała 50 lat temu. Usłyszeli, że czuje się Amerykanką, że jest szczęśliwa w kraju, który chciał ją przyjąć po wyjeździe z Polski, że ma tam rodzinę i tam jest jej dom.
„Zapiski z wygnania” napisała dla Polaków, którzy w zdecydowanej większości niewiele wiedzą o losie polskich Żydów, którzy wyjechali po marcu 1968. Żeby wiedzieli. I pewnie dla siebie, żeby jakoś podsumować swoje udane życie. Z tekstu czuć wyraźnie potrzebę opowiedzenia o przełomowym dla niej czasie. Pewnie dlatego odbywa teraz spotkania z polskimi czytelnikami i przyszłymi czytelnikami. W nadziei, że coś tam uda się jej w Polakach zmienić.
Sądząc po komentarzach pod moim wpisem na FB o spotkaniu, będzie miała co robić jeszcze długie lata :)

Do przeczytania koniecznie. Absolutnie koniecznie.

Za parę dni spotkanie z autorką, więc przeczytać chciałem koniecznie. Ale nie sądziłem, że łyknę książkę w jeden wieczór...
Prawie 50 lat temu wyjechała z Polski. Dwudziestoletnia Żydówka, wrocławianka, studentka. Uznała, że nie może dłużej mieszkać w kraju, który jej nie chce. W którym jej nie chcą.
Zabrała oboje rodziców. Wyjechali do Wiednia, stamtąd do Rzymu, a z Włoch...