Pszczoły żyją w koloniach, w wiecznie zapracowanych rodzinach. Ich życie toczy się wokół królowej, matki wszystkich robotnic. To piękne zjawisko. Fascynuje nie tylko poprzez trud pracy małych istot, ale także poświęcenie tych, którzy opiekują się ulami. To praca wymagająca wiele spokoju, rozwagi i zdolności obserwacji mikroświata. Ta swoista metafora, zgrabnie wykorzystana w powieści Sue Mon Kidd. Sam tytuł „Sekretne życie pszczół” brzmi tajemniczo, sennie i niezwykle marzycielsko. Nawiązanie do pszczół, wprowadza opowieść o Lily w inny, enigmatyczny wymiar.

Lily to nieszczęśliwe dziecko. Wychowywana twardą ręką przez ojca. Nie ma beztroskiego dzieciństwa, nie ma przyjaciół. Posiada jedynie czarnoskórą opiekunkę-towarzyszkę. Nie ma matki… Deborah Fontanel Owens oczywiście istniała i nadal sączy się gdzieś w pamięci małej Lily. Jednak tragedia w postaci przypadkowego strzału z pistoletu, rozdziela na zawsze matkę i córkę. To właśnie w poszukiwaniu Deborah wyrusza mała Lily. Chce znaleźć jedyną osobę, która ją kocha, bądź kiedykolwiek kochała. W ten sposób wraz z czarnoskórą opiekunką, Rosaleen, trafia do pasieki w Tiburn.

Tłem całej opowieści są zmiany prawne w Stanach Zjednoczonych dotyczące czarnoskórych. Wszelkie zapisy gwarantujące wolność i prawo głosu, są jednak tylko pozornymi zmianami na lepsze, w zderzeniu z zakorzenionym w świadomości Amerykanów rasizmem. Tę przykrą rzeczywistość powoli odkrywa Lily. Wpierw poprzez prześladowanie Roseleen, co staje się głównym impulsem ich ucieczki. W późniejszym czasie również zderzenia z przejawami nietolerancji białej w środowisku czarnoskórych. Bo rasizm działa po obu końcach. Nie wypada białej dziewczynce przebywać wśród czarnoskórych kobiet, ale i czarnoskórym może przeszkadzać biały kolor skóry.

Cóż sekretnego w sekretnym życiu pszczół? Bohaterowie powieści pracujący w pasiece odkrywają coraz to więcej praw twórców miodu. Sami jednak też mają swoje małe lub większe sekrety. Z tych sekretów składa się cały świat i ogólna tajemnica pchająca naprzód fabułkę książki. To między tymi niedopowiedzeniami tworzy się ból lub ochrona, strach przed odrzuceniem i tęsknota za miłością i bliskością. Kluczową rolę odgrywają tu siostry Boatwirght, na czele z przepełnioną pewną tajemną wiedzą August.

„Sekretne życie pszczół” nie jest aż tak sekretne, jeśli najpierw mieliście okazję zderzenia się z opowieścią filmową. Film z 2008 roku był rzeczywiście dość głośny, z gwiazdorską obsadą (Queen Latifah, Alicia Keys i Sophie Okonedo w roli August, June i May). Ale i książka sprzed sześciu lat przyniosła autorce niemały rozgłos. To bardzo subtelna historia, pełna tajemnic i magii; słodka i lepka jak miód. To opowieść o dzieciństwie i dorastaniu, opowieść o macierzyństwie i skomplikowanym życiu, które nie zawsze pozwala na wszystko, co sobie zaplanujemy i wymarzymy. To także ważna pozycja pod względem nierówności społecznych. Duża lekcja historii, o początkach praw czarnoskórych i ustawy Civil Rights Act. Ale również ogromna paralela dla współczesnego postrzegania rasizmu i nietolerancji. Trudy życia dorosłych ukazane oczami dorastającej dziewczynki. Jest to dziewczynka o trudnym życiu, można by powiedzieć „po przejściach”. Patrzymy na ten świat oczami dziecka, które nie rozumie nierówności rasowych, kłopotów wychowawczych, edukacyjnych czy finansowych. Rządzi się innymi prawami, niż praca w ulu, mimo wielu metafor i paraleli. Pozostawia nas w poczuciu, że ten świat dorosłych nie powinien wyglądać właśnie tak.

Monika Samitowska-Adamczyk