O ile co do seksu i humoru bez problemu się zgadzam, to na temat zemsty mogłabym dyskutować. Ale co ja tam wiem, mam niespełna trzydzieści lat, jeszcze niewiele przeżyłam. Co innego gdybym miała setkę na karku – wtedy mogłabym się wymądrzać i snuć różnorakie rozważania na temat kolei życia.

Powyższy cytat to teoria Rose, bohaterki powieści Franza-Oliviera Giesberta pt. „Kucharka Himmlera”. Zważywszy na zaawansowany wiek stu kilku lat zapewne wie, co mówi. Zwłaszcza, że jej losy (a także losy całego świata) obfitowały sytuacje pozwalające na weryfikację tej tezy…

W dniu moich narodzin na świecie żyły już trzy osoby, które miały zdziesiątkować ludzkość: Hitler miał osiemnaście lat, Stalin dwadzieścia osiem, a Mao trzynaście. Wpadłam jak śliwka w kompot*.

Rose już od dziecka nie miała łatwego życia, chociażby ze względu na swoje pochodzenie. Była Ormianką, a jej narodowi nie było dane długo żyć w spokoju. Rzeź Ormian zabrała młodej Rose najbliższych i zmusiła ją do ucieczki z rodzinnych stron. Choć zdawało się, że trafi do ludzi, którzy się o nią zatroszczą, stało się zgoła inaczej, mimo że nie cierpiała głodu, miała dach nad głową i czyste ubranie. Wystarczyło tylko, by szybko nabrała wprawy w ars amandi…

W jej burzliwym życiu tylko jedna rzecz pozostawała niezmienna ‒ miłość do kuchni. Zaangażowanie w sztukę kulinarną oraz niebywały talent nieraz ratowały jej skórę. Aż nadszedł dzień, w którym biegłość w przygotowaniu potraw oraz wiedza o ziołolecznictwie zagwarantowały jej pracę u samego Heinricha Himmlera.

Jak przebiegała i jak skończyła się ta specyficzna relacja? Dość niespodziewanie. Przyznam też, że o ile pomysł wplecenia w prawdziwe zdarzenia historyczne fikcyjnych epizodów nie jest dla mnie czymś nowym i specjalnie innowacyjnym, to Giesbert był w stanie mnie zadziwić. Czym? A raczej kim? Przede wszystkim postacią głównej bohaterki. Rose to kobieta specyficzna: harda, bezpośrednia i nierzadko ostra. Kobieta o typowo instrumentalnym podejściu do seksu (którym niejednokrotnie zaskakiwała mnie negatywnie). Chociaż postać bardzo mnie irytuje, jest to bez wątpienia plus powieści – bohaterowie muszą wzbudzać jakieś emocje, choćby negatywne.

Plusem jest też umiejętne, sprawne splatanie fikcji z rzeczywistą historią świata. Całość jest spójna i naprawdę dobrze się prezentuje. Autor ciekawie ukazuje wątek antysemityzmu. Przedstawia go z dwóch stron ‒ zarówno z perspektywy jego ofiar, jak i zwolenników.

Minusem, nie tyle powieści, co blurba na okładce z tyłu, jest stwierdzenie, że to „przezabawna opowieść”. Wierzcie mi, że to nieprawda. Naprawdę rzadko choćby się uśmiechałam, czytając powieść Giesberta, a co tu dopiero mówić o wybuchach śmiechu. Podejrzewam, że ten „chłyt matetingowy” (cytując Kabaret Moralnego Niepokoju) miał na celu skojarzenie tego tytułu z powieścią Jonasa Jonassona „Stulatek, który wyskoczył przez okno i zniknął” i tym samym dodatkowo zachęcić do kupna potencjalnego nabywcę. Zakładając, że o to wydawnictwu chodziło, kupiec nie powinien żałować, chociaż na pewno się przy lekturze nie ubawi – to nie ten typ literatury. To książka dobra, ale niespecjalnie rozrywkowa.

Jeśli ten fakt Was nie odstrasza, śmiało możecie sięgnąć po „Kucharkę Himmlera”. Nie gwarantuję, że wzbudzi w Was zachwyt, ale o zdziwienie, a nawet niesmak będzie już zdecydowanie łatwiej.

Ewa Szczepańska

* Cytat pochodzi z receznowanej ksiażki.