Znakomity reportaż opisujący sprawę sądową dotyczącą głośnej zbrodni z lat 70-tych, kiedy to w noc wigilijną bestialsko zakatowano na szosie ciężarną kobietę, jej męża i 13-letniego brata. Potem zaś wieś, która doskonale znała sprawców, nabrała wody w usta; zastraszona i przekupiona długi czas nie była w stanie świadczyć przeciw oprawcom. Świetny to zapis pewnej mentalności, która wciąż poraża i przeraża.

Poraża postawa świadków zbrodni, przez długie miesiące nikt nie śmiał puścić pary z gęby. Poraża, bo naocznych świadków morderstw było ze trzydziestu. Nurtuje mnie pytanie: na czym polega religijność tych ludzi? Oto wracając z pasterki są świadkami bestialskiego mordu na bogu ducha winnych sąsiadach. Zmuszeni przez sprawców do przysięgi na krzyż, przy okazji której dostają medalik z Matką Boską Częstochowską (która ma ich ochronić ode złego!), zastraszeni i przekupieni, rzeczywiście przez długi czas trzymają język za zębami. Jak ci ludzie rozumieją wiarę katolicką, dekalog? Czy religijność czyni ich lepszymi ludźmi, czy bez chodzenia do kościoła byliby gorsi? Ciekawe to pytania dla socjologa religii. Nota bene, wszyscy oni, świadkowie, ofiary, oskarżeni uważają się za porządnych katolików, czemu często dają wyraz. Czym dla tych ludzi jest moralność, sumienie? Autor trochę drąży, otrzymuje odpowiedzi niezborne, bo trzeba powiedzieć, że bohaterowie reportażu to ludzie prości, szkół nie kończyli, wysłowić się za bardzo nie potrafią. Ale do licha poczucie moralności to chyba wszyscy mamy. Nota bene ci którzy wreszcie się decydują mówić prawdę, czynią to raczej z powodów moralnych niż religijnych: nie mogą dłużej znieść jawnego kłamstwa i krzywdy.

I jeszcze rodziny oskarżonych, zastraszające i przekupujące świadków, cienia w tych ludziach wyrzutów sumienia w obliczu ewidentnej winy bliskich. Idą konsekwentnie w zaparte w obliczu oczywistych faktów. Dobro rodziny dla nich ważniejsze od jakichkolwiek norm moralnych czy prawnych. Jakbyśmy byli gdzieś w buszu gdzie interes plemienia uzasadnia każdą zbrodnię, ale to Polska XX wieku! Autor wraca do miejsca zbrodni po wielu latach i nic, dalej oskarżeni idą w zaparte, cienia refleksji, wyznania win; tak długo kłamali, że uwierzyli iż jawne łgarstwo stało się prawdą.


Wszelkie uogólnienia są tu jednak ryzykowne, rzecz dzieje się w rejonie Połańca, biednym i zacofanym, rzeczony Wojda był jedynym właścicielem traktora we wsi, ludzie tam nieufne, trzymają ze sobą, obcych nie lubią. Można zatem powiedzieć że mamy zdarzenie skrajne, niereprezentatywne dla polskiej mentalności, ale poprzez takie zdarzenia widać społeczeństwo jak w krzywym zwierciadle.

Wielkie dzięki dla wydawnictwa 'Dowody na Istnienie' że wznowiło ten znakomity reportaż, chociaż szkoda, że nie w formie e-booka, ale rozumiem że to wydawnictwo ma swoją, mocno specyficzną politykę produkcyjno-marketingową...

P.S. E-book jednak się ukazał, pół roku po wersji papierowej...

Znakomity reportaż opisujący sprawę sądową dotyczącą głośnej zbrodni z lat 70-tych, kiedy to w noc wigilijną bestialsko zakatowano na szosie ciężarną kobietę, jej męża i 13-letniego brata. Potem zaś wieś, która doskonale znała sprawców, nabrała wody w usta; zastraszona i przekupiona długi czas nie była w stanie świadczyć przeciw oprawcom. Świetny to zapis pewnej...