Autorem recenzowanej przeze mnie książki jest historyk Piotr Osęka, adiunkt w Instytucie Studiów Politycznych PAN. W 2005 roku obronił pracę doktorską na Uniwersytecie Warszawskim zatytułowaną „Pochody, wiece, akademie. Oficjalne święta i uroczystości rocznicowe w Polsce lat 1944-1956”. Tematyka dotycząca wydarzeń z marca 1968 roku jest mu bardzo dobrze znana, ponieważ wcześniej opublikował „Syjoniści, inspiratorzy, wichrzyciele. Obraz wroga w propagandzie Marca 1968” czy „Marzec’68”. Jest też wszechstronnym autorem artykułów naukowych i publicystycznych – publikował m.in. w „Newsweeku”, „Polityce’’ i Gazecie Wyborczej”. W 2013 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi w badaniu, dokumentowaniu i upamiętnianiu historii Marca 1968”.

Książka prezentuje życiorysy bohaterów Marca 1968, od dzieciństwa aż po rok 1989. Autor w pozwala przemawiać swoim bohaterom, niemalże całkowicie oddając w ich ręce narrację książki. Rola autora sprowadza się do zebrania tych myśli i ich odpowiedniej systematyzacji. Osęka, wyraźnie zaznacza we wstępie, że napisana przez niego książka nie jest poświęcona temu jak uczestnicy wydarzeń opowiedzieli swoją historię, ale o tym jak on zrozumiał ich opowieść. Jak sam pisze:

"Tytułowe pojęcie „autoportret” należy wziąć w cudzysłów. W istocie narracja pracy jest interpretacją wspomnień, na których bazowałem. Chociaż dosłownie cytuję swoich bohaterów, to arbitralnie dziele ich wypowiedzi na fragmenty, które następnie ustawiam w porządku przez siebie stworzonym, w ten sposób nadając im nowy sens" .

Parząc na tak specyficzną formę książki, czytelnik może powziąć pewne wątpliwości. Może jednak Osęka, powinien postawić przed sobą ambitniejsze zadanie? Osobiście uważam, że droga jaką podążył autor jest właściwa. Czytając „My ludzie z Marca” nie jesteśmy przecież skazani na to, aby przyjmować wszystkie przemyślenia autora i jego opinie. Dzięki zamieszczeniu obszernych relacji możemy sami podjąć próbę ich interpretacji. Szczególnie, że fragmenty prezentują świadectwa osób wywodzących się z przeróżnych środowisk,

Czytaj więcej: https://histmag.org/Piotr-Oseka-My-ludzie-z-Marca-recenzja-10916

Autorem recenzowanej przeze mnie książki jest historyk Piotr Osęka, adiunkt w Instytucie Studiów Politycznych PAN. W 2005 roku obronił pracę doktorską na Uniwersytecie Warszawskim zatytułowaną „Pochody, wiece, akademie. Oficjalne święta i uroczystości rocznicowe w Polsce lat 1944-1956”. Tematyka dotycząca wydarzeń z marca 1968 roku jest mu bardzo dobrze znana, ponieważ...

rzetelna. Może bez fajerwerków, za to cenna pozycja dla zrozumienia fenomenu Marca

rzetelna. Może bez fajerwerków, za to cenna pozycja dla zrozumienia fenomenu Marca

Typowa praca naukowa, której celem jest udowodnić pewną tezę, w tym przypadku istnienie formacji pokoleniowej ludzi biorących udział w wydarzeniach marcowych i umieszczenie jej w szerszym ogólnoświatowym kontekście, co czasami sprawia wrażenie aż nazbyt nachalnego zabiegu i zakłóca narrację. Pozycja raczej dla historyków, innych może zanudzić. Warte uwagi są rozdziały poświęcone dorastaniu i doświadczeniom szkolnym uczestników oraz wydarzeniom 1968 roku w różnych zakątkach świata. Praca zdecydowanie przeładowana świadectwami, zdecydowanie za mało komentarza autora.

Typowa praca naukowa, której celem jest udowodnić pewną tezę, w tym przypadku istnienie formacji pokoleniowej ludzi biorących udział w wydarzeniach marcowych i umieszczenie jej w szerszym ogólnoświatowym kontekście, co czasami sprawia wrażenie aż nazbyt nachalnego zabiegu i zakłóca narrację. Pozycja raczej dla historyków, innych może zanudzić. Warte uwagi są rozdziały...

Książka jest udaną próbą opisania zbiorowej biografii Pokolenia 68, ludzi których ukształtował, uformowały wydarzenia Marca 1968. Oparta jest na relacjach biograficznych, nie opowiada historii przez duże H, stawia raczej na autentyczność i emocjonalne przeżycia. Dostaliśmy świetny, dramatyczny portret pokolenia powoli odchodzącego w przeszłość.

Autor postawił sobie za zadanie napisanie biografii zbiorowej uczestników marcowego protestu. Podstawą narracji jest ponad 60 niepublikowanych relacji biograficznych spisanych w ostatnich latach, zatem jeśli chodzi o formę książka przypomina znakomite 'Szepty' Figesa. .

W wydarzeniach marcowych uczestniczyło kilkadziesiąt tysięcy ludzi, głównie studentów i młodych inteligentów urodzonych w latach 1945-1948, dla nich: „był to czas przeżywany wyjątkowo intensywnie; nawet z perspektywy wielu późniejszych doświadczeń wspominany jako moment przełomowy – podniosły i nadający wyobrażeniom o świecie nowy sens”.

Książka daje wyczerpujący obraz pokolenia 68, zaczynając od dzieciństwa aż do czasów Solidarności. Wyróżnię te wątki, które utkwiły mi w pamięci.

Bardzo ciekawie pisze autor o rodzinnych rodowodach pokolenia Marcowego, było wśród nich wiele dzieci z rodzin nie ukrywających sceptycznego stosunku do władz PRL-owskich: rodzice byli w AK, czy w PPS, często represjonowani w czasach stalinizmu. Osobną grupę stanowiły dzieci wysokich działaczy partyjnych (głównie z Warszawy),co ciekawe ich rodzice nie ukrywali sceptycznego stosunku do polityki władz. Autor pisze też o osobach pochodzenia żydowskiego, w zdecydowanej większości kompletnie zasymilowani i czujący się Polakami.

W latach 60-tych narastała opozycyjność środowisk studenckich: kluby dyskusyjne, kółka samokształceniowe, itd., głównie w Warszawie. Ciekawy jest opis grupy 'komandosów', byli to Warszawiacy, często dzieci prominentów, mający łatwiejszy dostęp do prohibitów, tworzący zamkniętą grupę towarzyską i z góry traktujących kolegów z akademików. Być może tworzące się wówczas podziały były źródłem późniejszych głębokich różnic i kłótni w łonie opozycji, twierdzi autor.

Sprawa 'Dziadów' – to było przejście od dyskusji do działania. A potem szok z 8 marca 1968r. gdy ZOMO brutalnie rozbiło wiec na UW, to była bolesna lekcja polityki: „Wspomnienie walk z milicją wyznacza punkt kulminacyjny wielu narracji: respondenci przeważnie mówią szybciej i głośniej, na ich twarzach widać poruszenie. Plastycznie i szczegółowo odtwarzają sceny sprzed kilkudziesięciu lat.”

Znakomicie autor pokazał reakcję na wydarzenia starszego pokolenia, profesorów czy rodziców: od poparcia do potępienia. Tu wyróżnia się świetna historia o rektorze warszawskiej AM, Bolesławie Górnickim, który sprytnie uchronił swoich studentów przed relegowaniem.

A potem przyszły aresztowania i więzienie: „jak się wydaje, zatrzymanie przez SB i areszt w większości przypadków stanowiły traumę nieporównywalną z żadnym wcześniejszym doświadczeniem. Był to wstrząs o charakterze egzystencjalnym”. Sporo było ubeckich prób werbunku, tu wyróżnia się dramatyczna relacja Bogusława Sobczuka o tym jak go chcieli zwerbować.

Po wydarzeniach marcowych rozczarowanie było straszne, oto „wkraczający w dorosłość obywatele Polski Ludowej, w przeważającej mierze należący do warstwy inteligenckiej i stanowiący zaczyn elit lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, odkrywają, że system zbudowany jest na kłamstwie i przemocy.” Poczucia klęski dopełniała wymuszona emigracja wielu kolegów pochodzenia żydowskiego.

Autor pisze też o wielkiej solidarności tego środowiska na początku lat 70-tych, doświadczenie Marca sprawiało, że ludzie rozumieli się wpół słowa. I ci ludzie robili też Solidarność w roku 1980.

Dostaliśmy wspaniałą, żywy obraz tego pokolenia, które powoli odchodzi w przeszłość. Świetna książka.

Książka jest udaną próbą opisania zbiorowej biografii Pokolenia 68, ludzi których ukształtował, uformowały wydarzenia Marca 1968. Oparta jest na relacjach biograficznych, nie opowiada historii przez duże H, stawia raczej na autentyczność i emocjonalne przeżycia. Dostaliśmy świetny, dramatyczny portret pokolenia powoli odchodzącego w przeszłość.

Autor postawił sobie za...