Wzorowana na starożytnych dziełach Plutarcha (do którego A. Bullock bezpośrednio nawiązuje) próba przedstawienia „równoległych”, czyli skorelowanych biografii dwóch najsławniejszych tyranów XX wieku, przez pewien czas sojuszników, następnie śmiertelnych wrogów. Próba w zasadzie udana. Autor dysponuje dużą wiedzą (zwłaszcza w przypadku historii Niemiec i osoby A. Hitlera, nieco gorzej wypada to w przypadku ZSRR i J. Stalina – co A. Bullock sam zresztą przyznaje) oraz bardzo dobrym piórem. Snuje swoją obszerną opowieść w sposób nader zajmujący, naświetlając i wyjaśniając opisywane fakty sugestywnie oraz przekonująco, często wykazując się przy tym wnikliwym i oryginalnym spojrzeniem. Koncentruje się na działalności politycznej obydwu „bohaterów”, co jest zresztą zrozumiałe, chociaż ich życie osobiste nie było aż tak puste i monotonne, jak twierdzi. Podziwiać można przemyślaną konstrukcję, podporządkowaną wspomnianemu wzorcowi „żywotów równoległych”. Tym niemniej, A. Bullock wykazuje przy tym skłonność do rozbudowanych dygresji, które okazują się zwykle interesujące i przynoszą mnóstwo wiadomości, można jednak odnieść wrażenie, iż Autor chwilami traci nad nimi kontrolę, rozbijają bowiem zaplanowany układ pracy i jej poszczególnych rozdziałów. Dodać też trzeba, iż niektóre kwestie (np. okoliczności śmierci Stalina – nie wskazano jednoznacznie ani miejsca, ani czasu tego wydarzenia) przedstawiono w sposób nieoczekiwanie powierzchowny. Końcowe uwagi A. Bullocka na temat powojennych dziejów Europy oraz perspektyw naszego kontynentu brzmią nieco zbyt idealistycznie i wydają się nietrafne, zwłaszcza w świetle najnowszych wydarzeń (chyba, że atak Rosji na Ukrainę uznamy nie za kwestię ogólnoeuropejską lecz za wojnę domową w ramach rozpadającego się ZSRR – taką możliwość A. Bullock przewidywał i z punktu widzenia 1991 r., gdy książka powstała, mógłby obecną agresję za takową uważać). Pomimo tych kilku uwag krytycznych, lektura ze wszech miar godna polecenia.

Wzorowana na starożytnych dziełach Plutarcha (do którego A. Bullock bezpośrednio nawiązuje) próba przedstawienia „równoległych”, czyli skorelowanych biografii dwóch najsławniejszych tyranów XX wieku, przez pewien czas sojuszników, następnie śmiertelnych wrogów. Próba w zasadzie udana. Autor dysponuje dużą wiedzą (zwłaszcza w przypadku historii Niemiec i osoby A. Hitlera,...

Pierwszy tom zakończył się na 1939 roku, a na początku niniejszego drugiego tomu autor cofnął się do 1934 roku, by ukazać "deptanie" postanowień pokojowych ustalonych po pierwszej wojnie światowej. Doprowadził analizę do 1953 roku, kiedy zmarł Józef Stalin. Bardzo zaintrygował mnie opis momentu odejścia Józefa Stalina na tamten świat. Leżąc jak sparaliżowany zdołał podnieść rękę. Nie mógł mówić, więc można było tylko domyślać się co ten gest miał oznaczać. Czyżby uczynił to, aby zasiać trwogę wśród obecnych, pokazać, że on jeszcze wstanie i rozprawi się z nielojalnymi towarzyszami? Albo wyciągał rękę w stronę nieba, dostrzegając światło, postać Jezusa, a więc mógł to być gest miłosierdzia lub prośby? Nie wiadomo, a przypuszczeń mogło pojawić się więcej. W załącznikach znalazło się zestawienie partii politycznych i wyników wyborów w Niemczech w latach 1919 – 1933, liczba poległych w obu wojnach światowych, w wojnach domowych hiszpańskiej i rosyjskiej, w Holocauście.

Pierwszy tom zakończył się na 1939 roku, a na początku niniejszego drugiego tomu autor cofnął się do 1934 roku, by ukazać "deptanie" postanowień pokojowych ustalonych po pierwszej wojnie światowej. Doprowadził analizę do 1953 roku, kiedy zmarł Józef Stalin. Bardzo zaintrygował mnie opis momentu odejścia Józefa Stalina na tamten świat. Leżąc jak sparaliżowany zdołał podnieść...